Ông Nguyễn Hoàng Phước-Trưởng phòng Nguyên liệu Nhà máy Đường An Khê cho biết: Việc thu mua mía không nằm trong vùng quy hoạch của Công ty cổ phần Mía đường Kon Tum là vi phạm Quyết định 800/2002/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ và Quyết định 681/QĐ-UBND của UBND tỉnh về việc quy hoạch trồng trọt gắn với công nghiệp chế biến trên địa bàn tỉnh Gia Lai đến năm 2015 và tầm nhìn đến năm 2020.

Giải quyết vấn đề này, lãnh đạo Nhà máy Đường An Khê đã báo cáo sự việc cho UBND tỉnh; đồng thời mong muốn lãnh đạo tỉnh sớm có chế tài xử lý triệt để thực trạng xâm lấn vùng quy hoạch nguyên liệu mía, tạo điều kiện cho nhà máy và người trồng mía hoàn thành vụ ép 2013-2014 và những niên vụ tiếp theo.

Vùng nguyên liệu mía 22.000 ha tại khu vực phía Đông tỉnh đã chính thức bước vào vụ thu hoạch. Tuy nhiên, cục diện thời tiết diễn biến phức tạp; giá và cách thức mua hiện nay ít nhiều làm cho người dân và cơ quan quản lý lo ngại là liệu có xảy ra tình trạng một vụ thu hoạch mía buồn hay không.
 

Ảnh: K.N.B

Trưởng phòng Kinh tế thị xã An Khê-ông Mang Viên Tý cho biết: Một số nhà máy đường trong và ngoài địa bàn thị xã An Khê đã đi vào hoạt động nhưng chưa thông báo chính thức hình thức thu mua mía; giá thu mua mía; giá cước vận chuyển… cho người trồng mía và chính quyền địa phương, gây hoang mang cho người trồng mía. Dù các đơn vị chưa báo đến chính quyền địa phương giá thu mua mía chính thức, song theo ông Tý, hiện Công ty cổ phần Đường Bình Định mua mía với giá đầu vụ 850.000 đồng/tấn mía 10 chữ đường chưa tính cước vận chuyển; Công ty cổ phần Mía đường Kon Tum mua mía với giá 1.100.000 đồng/tấn mía tại Công ty đã bao gồm cước vận chuyển.

Còn Nhà máy Đường An Khê hiện chưa khởi động vụ ép song theo tìm hiểu của chúng tôi, nhà máy đã có Thông báo 328TB/ĐAK-NL ngày 31-10-2013 ấn định ngày chính thức thu mua và tiếp nhận mía vào lúc 6 giờ ngày 10-11-2013. Giá mua mía tại ruộng ở mức 900.000 đồng/tấn. Cước vận chuyển được tính theo cự ly bến bãi, từng vùng, từng khu vực được nhà máy thông báo trước khi chính thức bước vào vụ ép 3 ngày.

Cũng theo phân tích của ông Tý, việc tiêu thụ mía khu vực phía Đông tỉnh tương đối ổn định. Tuy nhiên, thời tiết khu vực phía Đông đang vào mùa mưa, người trồng mía không thể chặt mía bán cho các nhà máy dẫn đến tình trạng mía thu hoạch rầm rộ sẽ diễn ra vào thời điểm cuối vụ; giáp Tết Nguyên đán làm vượt công suất ép của nhà máy, ảnh hưởng năng suất, chất lượng mía.

Đặc biệt, tổng hợp các thông tin về giá mía trên thị trường cả nước hiện nay thì giá mía niên vụ 2013-2014 thấp hơn vụ trước 50.000-100.000 đồng/tấn do giá đường bán lẻ tại thời điểm hiện nay thấp hơn năm 2012 từ 1.000 đến 2.000 đồng/kg kết hợp với yếu tố thời tiết bất lợi cho việc thu hoạch mía trên sẽ là cơ hội để thương lái chuyên buôn bán mía trên địa bàn lợi dụng ép người trồng mía bán mía với giá rẻ, tạo sự cạnh tranh không lành mạnh, làm mất sự ổn định vùng nguyên liệu mía.

Nguy cơ mất ổn định vùng nguyên liệu tăng lên khi Công ty cổ phần Đường Kon Tum-đơn vị không có tên trong quy hoạch vùng nguyên liệu mía khu vực phía Đông tỉnh nhưng vẫn tiến hành thu mua nguyên liệu mía trong vùng nguyên liệu đã được UBND tỉnh quy hoạch cho Nhà máy Đường An Khê.

Ông Nguyễn Hoàng Phước-Trưởng phòng Nguyên liệu Nhà máy Đường An Khê cho biết những ngày gần đây, bình quân mỗi ngày Công ty cổ phần Mía đường Kon Tum mua 10-20 xe mía, tương đương khoảng 500 tấn mía. Chưa hết, đại diện của Công ty cổ phần Mía đường Kon Tum còn gửi danh sách 50 hộ dân tại các xã: Tơ Tung, Kông Lơng Khơng (huyện Kbang); Hà Tam, Đak Pơ (huyện Đak Pơ) và huyện Kông Chro, thị xã An Khê… đã hợp đồng đầu tư với Công ty này, tổng số tiền đầu tư12 tỷ đồng nhờ Nhà máy Đường An Khê giữ mía và thu hồi nợ đầu tư giúp cho Công ty.

Để hạn chế tình trạng thương lái lợi dụng thời tiết không thuận lợi cho thu hoạch mía để ép nông dân bán mía giá rẻ; ngay từ thời điểm này lãnh đạo thị xã An Khê đã có văn bản chỉ đạo công tác thu hoạch mía cụ thể gửi địa phương quán triệt cho nhân dân. Riêng Nhà máy Đường An Khê đã xây dựng kế hoạch chi tiết quyết tâm mua hết nguyên liệu mía của dân bằng hình thức cuốn chiếu. Theo đó các vùng mía trồng sớm, mía trồng khu vực vùng sâu, vùng xa tại các huyện Đak Pơ, Kbang và Kông Chro ưu tiên thu hoạch sớm và hoàn thành trước Tết Nguyên đán năm nay.

Trên cơ sở kế hoạch thu mua mía từng đợt (mỗi đợt 10 ngày) của nhà máy, các trạm thu mua mía lập danh sách hộ đốn mía cụ thể và thông báo cho dân trước 3 ngày, hoặc công khai danh sách tại trạm để người dân đến xem chủ động thực hiện.

Quá trình vận chuyển mía đến nhà máy không giới hạn số lượng xe, song xe phân bổ trạm nào thì chở mía trạm đó để giảm chi phí vận chuyển. Nhà máy cố gắng thu mua hết mía của dân vào cuối tháng 4-2014-thời điểm mía tái sinh gốc và trồng mới rất tốt, đảm bảo năng suất mía cũng như thu nhập của người trồng mía vụ sau-ông Phước cho biết thêm.

Hy vọng sự nhập cuộc của chính quyền địa phương, trách nhiệm của đơn vị đầu tư, thu mua mía, niên vụ mía năm nay không để lại dấu ấn buồn.