Theo nhận định của các doanh nghiệp và cơ quan quản lý nhà nước, chưa có năm nào xuất khẩu các mặt hàng nông sản trên địa bàn tỉnh khó khăn như năm nay. Giá cả bất ổn, thu mua nông sản khó khăn, hoàn thuế rắc rối là những nguyên nhân khiến kim ngạch xuất khẩu của tỉnh giảm mạnh.

Xuất khẩu khó khăn

Theo số liệu báo cáo mới nhất của Sở Công thương, đến cuối tháng 10-2013, kim ngạch xuất khẩu toàn tỉnh ước đạt 200,87 triệu USD, đạt 51,51% kế hoạch, giảm 43,81% so với cùng kỳ năm ngoái. Hầu hết các mặt hàng giảm về lượng và giá trị, đặc biệt là các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của tỉnh như: cà phê, cao su, mì lát. Cụ thể: cà phê xuất khẩu được 48.655 tấn, thu về 101,89 triệu USD giảm 54,29% về lượng và 54,67% về giá trị. Cao su xuất khẩu đạt 114.535 tấn thu về 10,68 triệu USD, giảm 68,45% về lượng và 66,33% về giá trị.
 

Ảnh minh họa.

Con số trên cho thấy, hoạt động sản xuất, kinh doanh, xuất khẩu của các doanh nghiệp kinh doanh các mặt hàng nông sản trên địa bàn tỉnh gặp rất nhiều khó khăn. Ông Nguyễn Ngọc Huynh-Phó Giám đốc Sở Công thương cho rằng: “Giá cả các mặt hàng nông sản thị trường thế giới biến động mạnh theo chiều hướng bất lợi ảnh hưởng đến công tác xuất khẩu của các doanh nghiệp. 95% sản lượng cà phê sản xuất ra để xuất khẩu nhưng không xuất được thì hoạt động sản xuất kinh doanh sẽ trì trệ ngay. Cà phê, cao su, hồ tiêu, mì lát là các mặt hàng xuất khẩu khá quan trọng chiếm tỷ trọng lớn mà sản xuất, kinh doanh bị ách tắc thì sức tiêu thụ hàng hóa trên thị trường sẽ giảm mạnh”.

Nguyên nhân kim ngạch xuất khẩu giảm mạnh còn do các doanh nghiệp xuất khẩu cà phê tranh mua tranh bán diễn ra khá gay gắt. Ông Thái Như Hiệp-Giám đốc Công ty TNHH Vĩnh Hiệp bức xúc: “Tôi khẳng định rằng, công tác quản lý của cơ quan chức năng hiện nay còn khá lỏng lẻo dẫn đến các doanh nghiệp ngoài tỉnh đến thu mua nông sản trên địa bàn thông qua các chi nhánh sau đó vận chuyển về địa phương của họ sơ chế rồi xuất khẩu và đóng thuế, trong khi nơi sản xuất ra hàng hóa không được hưởng lợi gì.

Lượng nông sản “thất thoát” qua con đường này khá lớn, nếu không có biện pháp ngăn chặn quyết liệt và kịp thời thì các doanh nghiệp xuất khẩu trên địa bàn tỉnh tiếp tục còn khó khăn”. Cũng về vấn đề này, đại diện Công ty TNHH Hoa Trang cho biết: Việc cấp phép kinh doanh các cơ sở thu mua nông sản quá dễ dãi. Chính sách giãn thuế hiện nay có những lỗ hổng để những “doanh nghiệp ma” luồn lách trốn thuế, khuấy đảo thị trường giá cả cà phê, còn với các doanh nghiệp làm ăn chân chính thì gặp muôn vàn khó khăn.

Công tác hoàn thuế xuất khẩu cũng gây trở ngại, không kích thích các doanh nghiệp tham gia xuất khẩu mà chuyển sang kinh doanh nội địa. Cũng với đại diện Công ty TNHH Hoa Trang:  Khó khăn lớn nhất hiện nay cho công tác xuất khẩu của các doanh nghiệp là công tác hoàn thuế. Khi xuất khẩu, Cục thuế tỉnh yêu cầu doanh nghiệp làm rõ nguồn gốc đầu vào của nông sản nhưng đây là điều rất khó, doanh nghiệp làm sao biết được tất cả gốc gác sản phẩm thu mua? Đây là quy định gây nhiều phiền phức cho các doanh nghiệp xuất khẩu nông sản.

Tháo gỡ khó khăn

Thực tế hiện nay là do khó khăn về vốn để tồn tại, không ít doanh nghiệp đã chiếm dụng tiền thuế để làm vốn và chấp nhận nộp phạt. Thanh toán tiền hàng trong giao dịch mua bán giữa các bên còn chậm nhằm cũng với mục đích chiếm dụng vốn lẫn nhau. Ông Thái Như Hiệp cho rằng, rủi ro của ngành cà phê khá lớn, các doanh nghiệp vừa và nhỏ thiếu vốn gặp rất nhiều khó khăn. Sự quan tâm của các cấp từ trung ương đến địa phương trong việc chỉ đạo các ngân hàng thương mại nới lỏng lãi suất đã phần nào giúp các doanh nghiệp tháo gỡ khó khăn để “cầm cự”, duy trì sản xuất kinh doanh.

Tuy nhiên khó khăn về nguồn vốn vẫn khiến nhiều doanh nghiệp đau đầu. Tại buổi gặp gỡ các doanh nghiệp xuất khẩu nông sản trên địa bàn tỉnh được Sở Công thương tổ chức ngày 22-10 vừa qua, vướng mắc lớn nhất hiện nay mà các doanh nghiệp gặp phải là công tác hoàn thuế.

Đại diện Doanh nghiệp Phú Lợi nói: Doanh nghiệp chúng tôi chuyên thu mua và xuất khẩu mì lát. Đến thời điểm hiện nay, giá trị xuất khẩu đạt 7 triệu USD, giảm rất nhiều so với cùng kỳ năm 2012. Doanh nghiệp còn tồn đọng hàng trăm tấn hàng, trong khi nợ ngân hàng khá lớn, xuất khẩu không hoàn thuế được. Do đó, doanh nghiệp mong muốn ngành thuế tạo điều kiện để xuất được hàng, giải phóng hàng tồn kho, giải quyết công ăn việc làm cho công nhân, giải phóng kho bãi chuẩn bị cho vụ thu mua sắp tới.