Hoạt động nghiên cứu khoa học của học sinh THPT là một trong những nội dung quan trọng trong định hướng đổi mới giáo dục, song lâu nay hoạt động này của học sinh trên địa bàn tỉnh vẫn còn khá mờ nhạt. Chính vì vậy, việc khơi nguồn sáng tạo với đối tượng học sinh này là điều hết sức cần thiết.

“Ý tưởng xanh”

Là lần đầu tiên tổ chức, nhưng Hội thảo “Nghiên cứu khoa học của học sinh bậc THPT lần thứ I-2014” do Trường THPT Chuyên Hùng Vương “đăng cai” với sự tài trợ của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh đã thu hút hơn 200 học sinh yêu thích nghiên cứu khoa học của nhà trường, bên cạnh đó là sự tham gia của Hiệu trưởng các trường THPT trên địa bàn TP. Pleiku. Tại Hội thảo, Ban thư ký đã tổng hợp được gần 100 ý tưởng nghiên cứu khoa học, trong đó có nhiều ý tưởng có tính ứng dụng cao.
 

Học sinh Trường THPT Chuyên Hùng Vương trong một giờ thực hành môn sinh. Ảnh: Phương Duyên

Em Tôn Quốc Anh-lớp 10C3A Trường THPT Chuyên Hùng Vương, hào hứng chia sẻ một ý tưởng khá độc đáo, đó là nghiên cứu tạo ra các loại bàn chải đánh răng, dao cạo râu, lược… dễ phân hủy hơn trong môi trường. Quốc Anh cho biết: “Nhiều người chỉ sử dụng các loại vật dụng này một lần trên máy bay, trong khách sạn, hay những lần đi công tác xa rồi bỏ. Nhưng đây là những vật dụng bằng polyme, khó phân hủy trong môi trường tự nhiên, khi phân hủy sẽ tạo ra những hóa chất độc hại. Vì vậy, em muốn tạo ra các sản phẩm dễ phân hủy và thân thiện hơn với môi trường. Các sản phẩm mới này sẽ được làm từ tinh bột và được bao bọc bởi 1 lớp màng sinh học để đảm bảo độ rắn chắc”.

Trong khi đó, quan sát thấy nhiều gia đình trồng cây ngũ gia bì trước cửa nhà để đuổi muỗi và cây hồ tiêu có đặc tính ít bị sâu gây hại, em Nguyễn Công Thành-học sinh lớp 10C4A Trường THPT Chuyên Hùng Vương-cũng đã nảy ra một ý tưởng mới mẻ: Dùng chiết xuất tinh dầu từ cây ngũ gia bì và hợp chất có trong cây hồ tiêu nhằm tạo ra một sản phẩm sinh học dùng để xua đuổi côn trùng, ruồi muỗi gây hại. “Trong quá trình nghiên cứu, tụi em sẽ được thầy cô và các nhà khoa học hỗ trợ để biến ước mơ thành hiện thực”-Nguyễn Công Thành vui vẻ cho biết.  

Định hướng cho phong trào nghiên cứu khoa học

Tuy vậy, từ ý tưởng đến việc bắt tay vào mày mò, nghiên cứu thực hiện đề tài là một khoảng cách khá xa với nhiều cản ngại: Học sinh thiếu phương pháp nghiên cứu; các nhà khoa học và đội ngũ giáo viên có kinh nghiệm để hướng dẫn đề tài, dự án không nhiều; thiếu kinh phí; thiếu các điều kiện để học sinh tìm tòi, nghiên cứu; năng lực sáng tạo, thực hành, trình độ tiếng Anh của học sinh còn hạn chế… Kết quả của một cuộc khảo sát bỏ túi đối với học sinh Trường THPT Chuyên Hùng Vương trong tháng 9-2013 cho thấy, trong số 376 học sinh đăng ký tham gia nghiên cứu thì chỉ có 5 em (chiếm 1,3%) biết cách nghiên cứu ở dạng thô. Đây là một trong những nguyên nhân khiến học sinh mới chỉ dừng lại ở việc thích nghiên cứu khoa học chứ chưa thể vươn xa hơn được.
 

Ảnh: Phương Duyên

Đó là lý do Câu lạc bộ (CLB) Nghiên cứu khoa học của Trường THPT Chuyên Hùng Vương mới được thành lập vào đầu tháng 1-2014. Theo Th.s Phùng Thị Kim Huệ-giáo viên Tổ Sinh học, Thư ký CLB, đây sẽ là nơi đáp ứng nhu cầu nghiên cứu khoa học kỹ thuật và nâng cao hiệu quả đào tạo học sinh của Trường THPT Chuyên Hùng Vương, khuyến khích học sinh nghiên cứu, sáng tạo khoa học, công nghệ, kỹ thuật và vận dụng để giải quyết những vấn đề trong thực tiễn cuộc sống. CLB này liên kết với tất cả các tổ bộ môn, có tổ chức, có điều lệ để triển khai thực hiện. Bên cạnh đó, nhà trường còn phát động cuộc thi nội bộ mang tên “Ý tưởng sáng tạo 2014” nhằm khuyến khích tinh thần sáng tạo, tìm kiếm những ý tưởng, sáng kiến mới có khả năng ứng dụng trong các lĩnh vực nghiên cứu khoa học kỹ thuật của học sinh THPT trong trường. Thời gian nhận hồ sơ dự thi từ ngày 10-2 đến hết ngày 16-2; tháng 3-2014 trường sẽ tiến hành trao giải. “Có thể xem nghiên cứu khoa học của học sinh là một loại hình lao động đặc biệt, là một sân chơi bổ ích cho thế hệ trẻ… Đây là định hướng đúng của việc đổi mới giáo dục”-Th.s Kim Huệ nhận định.

Trao đổi với P.V, PGS.TS Nguyễn Danh-Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Gia Lai-cũng nhận xét: “Chọn Trường THPT Chuyên Hùng Vương làm điểm để nhân rộng hoạt động nghiên cứu khoa học của học sinh bậc THPT là cách làm hay. Ban đầu sẽ có khó khăn, nhưng nếu có quyết tâm, có cách tổ chức đúng đắn và huy động nhiều nguồn lực thì chắc chắn sẽ làm được”.