Vài năm trở lại đây, các công ty tư vấn và doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực tư vấn công trình giao thông được thành lập khá nhiều. Đây là điều tất yếu nhằm đáp ứng yêu cầu của tỉnh trong tình hình mới, khi mà hệ thống giao thông cần phải hoàn thiện hơn. Song, chất lượng thực sự của các đơn vị tư vấn này vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập, cần phải khắc phục.
 

Công trình cầu bắc qua sông Ba chậm tiến độ một phần do chưa khảo sát kỹ tầng địa chất. Ảnh: Hà Duy

Tính đến thời điểm hiện tại, toàn tỉnh có hơn 120 doanh nghiệp có chức năng tư vấn các công trình giao thông. Và dự báo, số lượng doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này vẫn dần tăng mỗi năm. Tuy nhiên, việc tăng về số lượng đơn vị tư vấn không đồng nghĩa với việc tăng chất lượng tư vấn. Bởi thực tế, khi thành lập doanh nghiệp, nhiều đơn vị vẫn còn sử dụng các “chuyên gia vay mượn”, tức là mượn người có năng lực của các công ty khác cho vào hồ sơ năng lực của mình. Điều đó gây khó cho không ít chủ đầu tư khi đánh giá và lựa chọn đơn vị tư vấn có năng lực thực sự.

Theo thông tin từ Sở Kế hoạch và Đầu tư về năng lực của các tổ chức, doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực xây dựng, riêng phân hạng tư vấn giao thông và giám sát công trình giao thông, cả tỉnh có 1 đơn vị tư vấn xếp hạng I là Công ty cổ phần Tư vấn Xây dựng Giao thông Gia Lai; 3 đơn vị tư vấn xếp hạng II là  Công ty cổ phần Tư vấn Xây dựng Giao thông An Bình, Công ty cổ phần phát triển Đại Việt và Công ty TNHH Tư vấn Thiết kế Xây dựng Quang Anh.

Một tồn tại nữa trong công tác tư vấn giao thông là công tác lập và phê duyệt nhiệm vụ khảo sát. Nhiều dự án có nội dung nhiệm vụ khảo sát chưa bao quát đầy đủ các điều kiện của dự án dẫn đến thiếu khối lượng khảo sát và khối lượng điều tra để lập dự án hoặc thiết kế có chất lượng. Điều này thể hiện cụ thể ở sự máy móc trong khảo sát, có hiện tượng sao chép nhiệm vụ khảo sát của các dự án khác dẫn đến việc thiếu tính đặc thù của từng dự án. Phạm vi, khối lượng điều tra chưa sát thực tế (như về chiều sâu khoan khảo sát địa chất cầu, phạm vi phân bổ đất yếu, thiếu điều tra khảo sát vật liệu, khối lượng thí nghiệm…).
 

Giám sát thi công tại công trình cầu bắc qua sông Ba. Ảnh: Hà Duy

Thực tế thời gian qua, có rất nhiều trường hợp số liệu khảo sát địa hình đưa vào hồ sơ khác với thực tế, chưa đáng tin cậy. Như công trình cầu bắc qua sông Ba chậm tiến độ, một phần nguyên nhân được cho là bởi công tác tư vấn chưa sâu sát khi chưa thể hiện rõ các tầng địa chất, khiến trong quá trình thi công, nhà thầu đã gặp khó khi gặp phải tầng địa chất phức tạp.

Kỹ sư Trần Anh Tuấn-Giám đốc Công ty cổ phần Tư vấn Xây dựng Giao thông Gia Lai nhận định: “Công việc tư vấn giám sát được thực hiện xuyên suốt quá trình triển khai thi công công trình, từ việc soát xét hồ sơ bản vẽ thi công, kiểm tra chấp thuận hệ thống quản lý chất lượng của nhà thầu, giám sát chấp thuận vật liệu, nhân lực và thiết bị thi công đưa vào công trường đến giám sát quá trình thi công cũng như nghiệm thu thanh-quyết toán cho nhà thầu. Vì vậy, công tác này đòi hỏi cao về năng lực chuyên môn toàn diện, đạo đức nghề nghiệp và sự độc lập của cán bộ cũng như đơn vị tư vấn”.

Quan trọng là vậy, song thực tế chất lượng công tác tư vấn giám sát chưa cao và bộc lộ khá nhiều hạn chế. Năng lực của các đơn vị tư vấn giám sát tại một số công trình chưa đáp ứng yêu cầu của dự án, yếu về chất lượng và thiếu về số lượng, không đủ để giám sát các hoạt động trên công trường. Nhiều công trình đòi hỏi yêu cầu kỹ thuật cao nhưng đơn vị tư vấn giám sát lại chưa có nhiều kinh nghiệm thực hiện. Đó là chưa kể tại một số công trình, đơn vị tư vấn giám sát thiếu tính khách quan và độc lập trong quá trình thực hiện, dễ dãi chấp thuận việc đưa vật liệu, thiết bị không đạt yêu cầu vài công trường làm ảnh hưởng đến chất lượng công trình.

Là đơn vị được xếp hạng năng lực cao nhất trong bảng đánh giá xếp hạng năng lực, Giám đốc Công ty cổ phần Tư vấn Xây dựng Giao thông Gia Lai Trần Anh Tuấn cho rằng, để nâng cao chất lượng tư vấn, cần: “Phát triển nguồn nhân lực tư vấn có năng lực và kinh nghiệm bằng cách đào tạo, nâng cao trình độ, năng lực chuyên môn nghiệp vụ cho các kỹ sư tư vấn. Nâng cao hơn nữa chất lượng công tác khảo sát thiết kế, giám sát. Nhất là nâng cao ý thức, đạo đức nghề nghiệp của từng cá nhân tham gia vào các dịch vụ tư vấn khảo sát thiết kế, giám sát thi công.