Sau gần 2 năm triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM), huyện Ia Pa đã đạt được những kết quả bước đầu. Tuy nhiên, trên thực tế, việc triển khai xây dựng NTM ở huyện nghèo này đang gặp không ít khó khăn, thách thức. Nhiều tiêu chí khó có thể thực hiện.
 

Máy gặt lúa trên cánh đồng xã Ia Ma Rơn. Ảnh: X.H

Là một huyện thuần nông, trên 90% dân số làm nông nghiệp, trình độ dân trí thấp, phong tục tập quán lạc hậu nên việc áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất còn chậm, cơ sở hạ tầng chưa phát triển, thu nhập chính của người dân chủ yếu từ sản phẩm nông nghiệp. Trong khi đó, nhu cầu đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng thiết yếu là rất lớn nhưng phần lớn cuộc sống của người dân còn nhiều thiếu thốn nên việc huy động đóng góp về công lao động, vật tư và tiền của để thực hiện những công trình xây dựng cơ sở hạ tầng còn gặp rất nhiều khó khăn.

Trình độ và năng lực của cán bộ cấp xã còn hạn chế, đa số là người DTTS dẫn đến việc lập quy hoạch chậm so với tiến độ. Bên cạnh đó, việc huy động các nguồn vốn như vốn dân đóng góp, vốn doanh nghiệp rất ít. Đứng trước thực trạng trên, việc thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM ở huyện Ia Pa thật nan giải. Để hoàn thành 19 tiêu chí trong toàn huyện theo Bộ tiêu chí quốc gia quy định thật không dễ dàng.

Ông Lữ Phúc Phong-Trưởng phòng Nông nghiệp và PTNT kiêm Phó ban chỉ đạo thực hiện Chương trình xây dựng NTM huyện Ia Pa cho biết: Thực hiện Chương trình xây dựng NTM, theo lộ trình của huyện được phân chia II giai đoạn: giai đoạn I từ 2010-2015 và giai đoạn 2 từ 2015-2020. Trên cơ sở kế hoạch huyện đã xây dựng, mục tiêu phấn đấu 100% xã đạt đủ 19 tiêu chí. Tuy nhiên, nhìn nhận thực tế khách quan để thực hiện được mục tiêu xây dựng NTM ở một huyện nghèo như Ia Pa là rất khó.

Qua khảo sát, hiện nay mức độ đạt chuẩn các tiêu chí về xây dựng NTM ở huyện Ia Pa chỉ có 3/9 xã đạt được từ 3 đến 8 tiêu chí, còn 6 xã đạt dưới 5 tiêu chí. Hơn nữa, trước đây thực hiện Quyết định 800/QĐ-TTg, ngày 4-6-2010 của Chính phủ mức hỗ trợ 100% từ ngân sách trung ương gồm 6 nội dung: công tác quy hoạch; đường giao thông tới trung tâm xã; xây dựng trụ sở xã; trường học đạt chuẩn; trạm y tế xã; nhà văn hóa xã; kinh phí cho công tác đào tạo kiến thức về xây dựng NTM cho cán bộ xã, cán bộ thôn làng, cán bộ hợp tác xã.

Còn theo Quyết định 695/QĐ-TTg, ngày 8-6-2012 của Chính phủ về sửa đổi nguyên tắc cơ chế hỗ trợ vốn thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM mức hỗ trợ 100% từ ngân sách nhà nước chỉ còn 3 nội dung: công tác quy hoạch; xây dựng trụ sở xã; kinh phí cho công tác đào tạo kiến thức về xây dựng NTM cho cán bộ xã, cán bộ thôn làng, cán bộ hợp tác xã.

Hơn nữa, tuy là một huyện rất nghèo nhưng không nằm trong diện được hưởng theo Nghị quyết 30a/2008/NQ-CP của Chính phủ nên không được hưởng chương trình hỗ trợ giảm nghèo nhanh và bền vững như: xây dựng đường giao thông đến trung tâm xã, đường giao thông thôn, xóm; giao thông nội đồng và kênh mương nội đồng; xây dựng trường học đạt chuẩn; xây dựng trạm y tế xã; xây dựng nhà văn hóa xã, thôn, làng; công trình thể thao thôn, làng; xây dựng công trình cấp nước sinh hoạt, thoát nước thải khu dân cư; phát triển sản xuất và dịnh vụ; hạ tầng các khu sản xuất tập trung, tiểu thủ công nghiệp thủy sản. Như vậy, rất khó khăn cho địa phương trong thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM ở huyện Ia Pa.

Theo báo cáo của Ban chỉ đạo thực hiện Chương trình xây dựng NTM huyện Ia Pa, hiện nay 9/9 xã trên địa bàn đã được UBND huyện phê duyệt đề án, quy hoạch chung và quy hoạch chi tiết. Bộ máy điều hành từ cấp huyện đến xã, thôn, làng đã được hình thành và đi vào hoạt động. Huyện chọn 2 xã nổi bật nhất là Ia Ma Rơn và Chư Mố xây dựng điểm. Hai xã này là một trong những xã dẫn đầu của huyện về mọi mặt: kinh tế-xã hội phát triển; đời sống người dân ở mức khá; hệ thống chính trị ổn định... Tuy nhiên, sau thời gian triển khai thực hiện điểm, đến nay, cả hai xã vẫn còn nhiều bất cập, chưa thể nâng lên được tiêu chí nào.

Chư Mố là một trong 2 xã làm điểm xây dựng NTM của huyện. Sau gần hai năm dồn lực xây dựng, diện mạo xã Chư Mố đã có nhiều đổi thay. Một số công trình hạ tầng được đầu tư xây dựng và nâng cấp. Tuy nhiên, theo nhận định cũng chỉ là nâng cấp phần nào để mong được cân nhắc xếp ngang bằng tiêu chí để báo cáo và cũng chỉ là những tiêu chí dễ, ít vốn đầu tư. Nhưng trong thực tế để so sánh đạt ngang bằng tiêu chí được quy định như nơi khác có lẽ cũng chỉ một mười, một tám.

Ông Ksor Jú-Chủ tịch UBND xã Chư Mố cho biết: “Được chọn là một trong 2 xã xây dựng điểm của huyện, chúng tôi đã làm tốt công tác tuyên truyền và huy động bằng mọi nguồn lực, nhưng để đạt được 19 tiêu chí từ nay đến 2015 có lẽ rất khó”. Cũng như xã Chư Mố, xã Ia Ma Rơn, cũng vậy. Là một trong 2 xã có điều kiện phát triển hơn về mọi mặt trong 9 xã của huyện Ia Pa, thế nhưng, để phấn đấu đạt được đầy đủ các tiêu chí quy định mà huyện xây dựng điểm đến 2015 là khó có thể thực hiện.

Cũng theo ông Lữ Phúc Phong-Trưởng phòng Nông nghiệp và PTNT huyện Ia Pa, nan giải nhất trong thực hiện các tiêu chí ở huyện Ia Pa đó là: tiêu chí thu nhập; tiêu chí hộ nghèo và tiêu chí cơ cấu lao động. Hiện mặt bằng chung của toàn huyện thu nhập của người dân chưa đạt mức trung bình chưa nói đến cao gấp 1,3 lần so với mức bình quân chung của tỉnh. Tỷ lệ hộ nghèo hiện nay đang trên 47%, hướng phấn đấu mỗi năm giảm từ 2% đến 3% cũng là tương đối khó khăn, chưa nói đến tiêu chí cơ cấu lao động và rất nhiều tiêu chí khác nữa, khó có thể đạt được theo quy định.

Không những vậy, một yếu tố khách quan nữa đã và đang gây cản trở đến việc thực hiện Chương trình mục tiêu xây dựng NTM đó là nguồn vốn trên rót xuống quá ít và quá chậm.

Có lẽ đây là một bài toán khó giải mà huyện Ia Pa đang rất cần đến sự trợ giúp của cả hệ thống chính trị các cấp.