Đài Khí tượng Thủy văn khu vực Tây Nguyên dự báo, diễn biến thời tiết vụ Đông Xuân 2011-2012 phù hợp với quy luật mọi năm, thuận lợi cho sản xuất. Mức độ khô hạn cục bộ có khả năng xảy ra vào thời điểm cuối vụ tại một số địa phương không chủ động nguồn nước tưới. Từ đó, các địa phương chủ động xây dựng giải pháp chỉ đạo sản xuất phù hợp, hạn chế thiệt hại.

Hiện có 32 công trình thủy lợi do Công ty TNHH một thành viên Khai thác Công trình Thủy lợi tỉnh (Công ty Thủy lợi) quản lý và khai thác điều tiết đảm bảo lượng nước tưới cây trồng vụ Đông Xuân. Nhờ lượng mưa bình quân trong năm 2011 lớn hơn mọi năm nên các hồ tích nước đủ và vượt mức thiết kế. Bên cạnh đó, nguồn nước sinh thủy khá lớn nên nguy cơ thiếu nước tưới trong mùa khô năm nay rất thấp.

Ảnh: Đức Thụy

Khác với những năm trước, đối với cây cà phê, năm nay chuyển từ hình thức tưới tràn sang tưới bơm để tiết kiệm nước. Những hộ gia đình chính sách trên địa bàn huyện Ia Grai, điều kiện kinh tế khó khăn, Công ty Thủy lợi phối hợp với UBND huyện trích kinh phí mua máy bơm cấp cho nông dân. Đây là nét mới trong mùa tưới năm nay nhằm hạn chế thấp nhất hạn cục bộ có thể xảy ra. Theo chỉ đạo của Sở Nông nghiệp và PTNT, bên cạnh công tác tích nước các hồ chứa đủ dung tích thiết kế, xây dựng lịch mở nước, điều tiết nước hợp lý, Công ty Thủy lợi đã thống nhất với các địa phương và hộ nông dân sử dụng nước tiết kiệm, không tưới tràn như mọi năm làm xói đất, thâm hụt lượng nước tưới, đồng thời năng suất cây trồng giảm, dễ xảy ra sâu bệnh phát tán.

Áp dụng hình thức tưới bơm đã mang lại hiệu quả rõ rệt. Điển hình là công trình thủy lợi Ia Hrung (huyện Ia Grai), vụ tưới cà phê năm nay đã tiết kiệm được nguồn nước, đảm bảo tưới đầy đủ 3 đợt (những năm trước chỉ tưới cà phê 2 đợt là hết nước). Theo tính toán của các nhà quản lý, phương thức tưới tràn tiêu tốn từ 3.600 m³ đến 4.000 m³/ha/năm trong khi sử dụng giải pháp tưới bơm lượng nước tiêu tốn khoảng 2.400 m3/ha/năm đối với cây cà phê và trên dưới 2.200 m³/ha/năm đối với cây hồ tiêu, chè. Đây sẽ là mô hình điểm áp dụng tưới cho cây trồng trong vùng tưới của các hồ chứa nước còn lại mà Công ty Thủy lợi đang quản lý, khai thác trong những năm tiếp theo.

Đối với công trình hồ chứa Biển Hồ, sau khi xây dựng đập chặn giữa hồ A và hồ B theo chỉ đạo của UBND tỉnh, dung tích nước tích trữ phục vụ tưới chỉ đạt 14,2 triệu m3 nước, giảm 16,8% so với cùng kỳ năm ngoái. Vì vậy, để đảm bảo nhu cầu nước cung cấp cho cây trồng, năm nay đơn vị quản lý không ký hợp đồng cấp nước đối với diện tích trồng mới, diện tích lâu nay không dùng nước của công trình; đồng thời thành lập Ban điều tiết nguồn nước tưới vụ Đông Xuân 2011-2012 tại công trình Biển Hồ, nhất là điều tiết nguồn nước trên hồ, dọc suối Ia Nhin, hệ thống kênh chính, kênh cấp 1 đảm bảo nước tưới cho cây trồng ngắn và dài ngày trên địa bàn huyện Ia Grai, huyện Chư Pah và một số xã, phường trên địa  bàn TP. Pleiku.

Phần lớn diện tích cây công nghiệp dài ngày, vùng trọng điểm lúa nước do Công ty Thủy lợi quản lý được điều tiết tưới hợp lý. Nhưng đối với những công trình thủy lợi vừa và nhỏ nếu không tiết kiệm nguồn nước tưới có thể dẫn đến hạn cuối vụ.

Ông Kpă Thuyên- Giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT cho biết: Hiện tại, điều kiện thời tiết thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp. Nhưng nếu sử dụng nguồn nước tưới không hợp lý, hoang phí thì có thể xảy ra hạn cục bộ cuối vụ ở một số địa phương không chủ động được nguồn nước tưới từ các công trình thủy lợi. Tại các địa phương không chủ động được nguồn nước tưới, thường xuyên xảy ra hạn cuối vụ những năm trước, năm nay từ đầu vụ đã chủ động hướng dẫn, tuyên truyền khuyến cáo nông dân trồng lúa mà chuyển sang sản xuất hoa màu nhằm tránh thiệt hại cho nông dân.