Nhiều DN đang tính lương cho NLĐ theo thời gian bỗng dưng chuyển sang tính theo sản phẩm. Cách tính này khiến NLĐ cho rằng họ không chỉ bị giảm thu nhập mà còn thiệt thòi quyền lợi do mức đóng BHXH, BHYT bị giảm…

Như Tạp chí BHXH đã phản ánh, vụ việc hơn 1.000 NLĐ Công ty Nobland ngừng việc chính là vì DN áp dụng cách tính lương mới, khiến thu nhập và mức đóng BHXH, BHYT cũng giảm theo.

Trước đó, theo thỏa thuận trong HĐLĐ, hình thức trả lương tính theo thời gian. Tuy nhiên, cuối tháng 12/2021, từng nhóm NLĐ được gọi lên văn phòng và yêu cầu ký vào biên bản thỏa thuận thay đổi hình thức trả lương từ trả theo thời gian sang trả theo sản phẩm.

NLĐ tại Công ty Nobland phản đối việc trả lương theo sản phẩm

Theo tính toán của nhiều NLĐ, hình thức trả lương mới này gây thiệt thòi cho họ, nhất là những trường hợp làm việc lâu năm. Ví dụ, một NLĐ làm việc gần 19 năm đang hưởng lương và đóng BHXH ở mức gần 10 triệu đồng/tháng, khi chuyển sang hình thức mới chỉ được hưởng lương cơ bản khoảng 4,9 triệu đồng/tháng; một số khoản phụ cấp (tiền nhà trọ, xăng xe…) khoảng 400.000 đồng/người/tháng bị cắt; mức đóng BHXH, BHYT cũng bị giảm nhiều. “Chúng tôi được biết, sau này khi tính lương hưu sẽ căn cứ trên tổng mức đóng BHXH của toàn bộ quá trình. Vì vậy, bây giờ bị giảm mức đóng thì sau này sẽ rất thiệt thòi khi tính chế độ hưu”- chị Lan- một NLĐ bức xúc nói.

Mới đây, hàng trăm NLĐ tại Công ty TNHH G.P (quận Tân Phú, TP.HCM) cũng ngừng việc phản đối chủ DN vì thay đổi cách trả lương theo sản phẩm. Dù trả lương theo sản phẩm, nhưng DN này không công khai đơn giá, dẫn đến tình trạng nhiều NLĐ tăng ca đến 70 giờ/tháng nhưng chỉ nhận được khoản thu nhập chưa bằng lương tối thiểu vùng! Sau khi tính lương theo sản phẩm, lương của NLĐ chỉ còn chưa đầy 5 triệu đồng/tháng...

Theo bà Đỗ Quỳnh Chi- Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu quan hệ lao động TP.HCM, phương thức trả lương theo sản phẩm là xu thế ngày càng phổ biến, nhưng nhiều nước không khuyến khích hình thức này. “Về lâu dài, NLĐ được tính lương theo sản phẩm không có lợi. Qua khảo sát về khả năng lao động cho thấy, một NLĐ ở DN dệt may, da giày, lắp ráp điện tử... năng suất chỉ đạt mức tối đa sau 2- 3 năm. Nếu sức khỏe tốt, người này sẽ duy trì năng suất 10- 15 năm, sau đó khả năng làm việc xuống dần. Khi NLĐ tạo ra giá trị sản phẩm thấp hơn mức lương tối thiểu vùng sẽ bị DN xem xét chấm dứt hợp đồng”- bà Quỳnh Chi đánh giá.

Biết việc trả lương theo sản phẩm có lợi cho DN, nhưng nhiều DN vẫn “nói không” với cách tính lương này. Ông Liêu Quang Vinh- Chủ tịch Công đoàn Công ty TNHH Freetrend Việt Nam (KCX Linh Trung I) cho biết, Công ty có 21.000 NLĐ được trả lương theo thời gian, hàng năm ngoài điều chỉnh theo lương tối thiểu vùng, Công ty vẫn tăng lương 5% cho NLĐ và luôn khuyến khích NLĐ gắn bó bằng cách những người nào làm đủ 10 năm được tặng một chỉ vàng kèm thư cảm ơn của Tổng Giám đốc Công ty. “Trả lương theo sản phẩm, NLĐ hay làm dối, thao tác ẩu để đẩy nhanh sản lượng. Ngược lại, trả theo thời gian, NLĐ lâu năm với lương thâm niên cao, mức đóng BHXH, BHYT cũng cao nên họ sẽ tận tâm gắn bó, phần nào giúp DN tránh tình trạng thiếu lao động”- ông Vinh cho hay.

Theo Luật sư Trần Văn Thương (TP.HCM), trả lương theo sản phẩm đang được nhiều DN lựa chọn, bởi hình thức này sẽ giúp thúc đẩy tăng năng suất lao động. Tuy nhiên, với NLĐ, về lâu dài sẽ không có lợi, bởi họ chỉ có thể chạy theo năng suất khi còn trẻ khỏe. Bên cạnh đó, nhiều DN lợi dụng thay đổi cách tính lương để đưa tiền lương của NLĐ về mức gần lương tối thiểu, mức đóng BHXH, BHYT vì thế cũng giảm sút nghiêm trọng, có người mất hơn một nửa. “Luật không cấm việc thay đổi này, nhưng DN cần cẩn trọng khi quyết định áp dụng, đặc biệt là liên quan đến hàng ngàn NLĐ. Bản thân NLĐ cũng cần tìm hiểu kỹ thiệt hơn để có cơ sở xem xét, cân đối hài hòa quyền lợi của mình”- Luật sư Thương chia sẻ.