Tuy nhiên, lĩnh vực này cũng còn nhiều tồn đọng cần chấn chỉnh. Đó là diện bao phủ BHXH còn thấp (khoảng 20% lực lượng lao động); quản lý nhà nước về BHXH chưa đáp ứng yêu cầu; việc tổ chức thực hiện các chế độ, chính sách còn nhiều bất cập; DN nợ và trốn đóng BHXH còn nhiều; việc sử dụng quỹ chưa chặt chẽ, nhất là quỹ hưu trí, tử tuất có nguy cơ mất cân đối trong tương lai gần; tình trạng NLĐ lạm dụng chính sách BH thất nghiệp xảy ra khá phổ biến.

Trong khi đó, Luật BHXH hiện hành chưa có chế tài đủ mạnh để ràng buộc DN thực hiện nghĩa vụ đóng BHXH cho NLĐ. Cả nước hiện có 300 nghìn doanh nghiệp đang hoạt động nhưng chỉ một nửa trong số đó đóng BHXH đầy đủ. Tình trạng nợ đọng BHXH xảy ra ở hầu hết các địa phương, lĩnh vực với số tiền đến nay gần 12.000 tỷ đồng. Cũng đã có hàng trăm DN bị khởi kiện ra tòa, nhưng tình trạng nợ BHXH vẫn không giảm. DN cố tình chiếm dụng tiền bảo hiểm của NLĐ làm vốn kinh doanh, vì tiền nộp phạt còn thấp hơn nhiều so với lãi suất ngân hàng. Thực trạng đó càng cho thấy, tại kỳ họp này Quốc hội dành thời gian thảo luận, nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật về BHXH là hết sức cần thiết, thể hiện sự nhất quán chủ trương của Đảng, xem đây là trụ cột của chính sách an sinh xã hội quốc gia.

Trong số nhiều nội dung của dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) thì cách tính lương hưu cho người tham gia BHXH được dư luận quan tâm nhất. Nhiều đại biểu Quốc hội cũng băn khoăn giữa một trong hai phương án: Giữ nguyên như cách tính cũ là 15 năm, hay thực hiện cách tính mới theo hướng tăng có lộ trình thời gian đóng BHXH tối thiểu lên 20 năm, làm mốc khởi điểm, sau đó cứ mỗi năm đóng BHXH được cộng thêm 2% (với nam) và 3% (với nữ), để tính lương hưu. Tuy nhiên, điều mà cử tri và người dân quan tâm là dù cách tính nào thì cũng không để NLĐ bị thiệt. Ông Bùi Sĩ Lợi - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội thừa nhận: "Ban soạn thảo rất đau đầu khi đưa ra phương án tính lương hưu". Nhưng dù có đau đầu, thì cử tri cũng mong có được cách tính tối ưu.

Sửa đổi Luật BHXH là để Luật tiến bộ hơn, nhằm bảo đảm an sinh xã hội, hướng tới mục tiêu năm 2020 có khoảng 50% lao động tham gia, để BHXH thật sự trở thành trụ cột của chính sách an sinh quốc gia. Muốn làm được điều ấy, ngoài việc điều chỉnh chính sách để tăng nhanh diện bao phủ, khuyến khích BHXH tự nguyện, cần tăng chế tài đối với những DN cố tình xâm phạm lợi ích của NLĐ, gây thiệt hại, thất thu cho Quỹ BHXH và ngân sách Nhà nước./.