Ảnh: Chinhphu.vn

Các tài liệu lịch sử cho biết, Trường Lũy được xây dựng từ năm 1750 và hoàn thành vào năm 1819, kéo dài từ huyện Hà Đông (tỉnh Quảng Nam), qua địa phận Quảng Ngãi đến huyện Bồng Sơn (tỉnh Bình Định), dài 117 dặm, gồm 115 đồn (được gọi là bảo, mỗi bảo có 10 lính canh giữ).

Hiện nay, các nhà nghiên cứu đã xác định được trên 127 km Trường Lũy, trong đó, đoạn qua tỉnh Quảng Ngãi dài 113 km, băng qua 8 huyện, với 31 xã, với hơn 70 đồn.

Độ cao trung bình của lũy là 2m, đáy trung bình là 4m, bề mặt trung bình 1m. Các đồn có hình chữ nhật,  chiều dài mỗi cạnh từ 25- 30m. Dọc theo các lũy còn có các đường cổ, hào và chợ phiên nằm lân cận. Vì vậy, theo các nhà khoa học, Trường lũy không chỉ có chức năng bảo vệ mà còn có chức năng giao thương kinh tế, trao đổi văn hóa giữa miền xuôi và miền ngược.

Tại nhiều điểm lũy vắt lên cả sườn đồi; chỗ bằng phẳng lũy được xây dựng bằng đất, chỗ dốc được gia cố thêm bằng đá, nhưng hầu hết lũy đều xây bằng đá.

Một đoạn tường thành Trường Lũy. Ảnh: Báo Quảng Ngãi

Trường Lũy là biểu tượng cho thành quả lao động sáng tạo của nhân dân ta qua nhiều thời kì lịch sử, đồng thời là một điểm du lịch hấp dẫn. Với những giá trị nổi bật về văn hóa, khoa học và tiềm năng phát triển du lịch, Trường Lũy đã được Bộ VHTTDL công nhận xếp hạng Di tích quốc gia vào ngày 9/3/2011.