Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long phát biểu trước Quốc hội chiều 30/10. Ảnh: VGP/Lê Sơn.

Hệ thống pháp luật của nước ta đã cơ bản hoàn thiện trên các lĩnh vực

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long khẳng định, thời gian qua, công tác xây dựng và hoàn thiện pháp luật cũng như việc tổ chức thi hành pháp luật đã được Đảng, Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương hết sức quan tâm.

“Có thể nhận định chung là hệ thống pháp luật của nước ta cơ bản hoàn thiện và hầu hết các lĩnh vực của đời sống xã hội đều có văn bản pháp luật điều chỉnh ở cấp độ này hay cấp độ khác. Chúng ta cũng đang cố gắng thể chế hóa đầy đủ các đường lối, chủ trương, nghị quyết của Đảng trong công tác này”, Bộ trưởng Lê Thành Long khẳng định.

Dẫn chứng cụ thể, Bộ trưởng Tư pháp cho hay, số liệu thống kê cho thấy, từ 1/1/2016 đến nay, Quốc hội, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành 44 luật, 11 nghị quyết và 1 pháp lệnh. Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành 576 nghị định và 144 quyết định. Các bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ đã ban hành khoảng 2.400 thông tư và thông tư liên tịch. Thống kê chưa đầy đủ cho thấy, các địa phương đã ban hành khoảng gần 65.000 văn bản quy phạm pháp luật theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật thuộc thẩm quyền của địa phương. Tại Kỳ họp này, Quốc hội sẽ xem xét và thông qua 12 luật, bộ luật; cho ý kiến vào 4 dự thảo nghị quyết và 9 dự án luật.

Bộ trưởng Lê Thành Long nêu rõ, trong số lượng các văn bản đã ban hành nhiều như vậy có những “điểm sáng”, ví dụ như việc luật được ban hành kịp thời như Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng, đã góp phần xử lý nợ xấu hay một số nghị quyết cho các địa phương như nghị quyết về chính sách đặc thù cho TPHCM đã và đang phát huy tác dụng, Luật Phòng chống tham nhũng (sửa đổi)… “Đó là những văn bản mà Quốc hội, Chính phủ và cả hệ thống chính trị đã và đang rất cố gắng”, Bộ trưởng nói.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp cũng cho rằng hệ thống pháp luật dẫu còn vấn đề này hay vấn đề khác nhưng có đóng góp trực tiếp và gián tiếp vào bức tranh KT-XH của đất nước. “Hệ thống pháp luật đóng góp có thể thầm lặng, khó lượng hóa hơn và khi có được kết quả thì có thể dễ bị lẫn ở trong các lĩnh vực khác”, Bộ trưởng nói.

Đề cập đến những hạn chế của công tác xây dựng pháp luật, Bộ trưởng Lê Thành Long thừa nhận, thời gian qua một số văn bản pháp luật có vướng như báo cáo đánh giá tác động môi trường có quy định chưa thống nhất trong Luật Đầu tư, Luật Đất đai, Luật Bảo vệ môi trường hay như việc xử lý chậm Luật Quy hoạch, chậm ban hành văn bản hướng dẫn quy định chi tiết mà một số đại biểu chỉ ra. “Thực tế phải nhìn nhận rằng chúng ta phát hiện ra nhưng xử lý có chậm”, Bộ trưởng Lê Thành Long nhận định.

Có sự chưa chủ động của cơ quan trình dự án luật

Tuy nhiên, ông Long cũng phân tích rằng, việc chậm ở đây cũng có những vấn đề liên quan đến quy trình, như phải lập đề nghị, xem xét, đưa vào chương trình, trình các cơ quan có thẩm quyền và cũng có phần do sự e dè của các cơ quan. “Tôi nghĩ rằng đó là một số hạn chế mà các đại biểu nêu ra là đúng”, Bộ trưởng Long nói.

Theo Bộ trưởng Bộ Tư pháp, chúng ta đã ý thức được về tình hình này, vấn đề đặt ra là xác định rõ các nguyên nhân và đề ra các giải pháp. Trong đó, về nguyên nhân, có sự chưa chủ động của các cơ quan trình mà ở đây là trách nhiệm của các bộ, các cơ quan ngang bộ và các chủ thể trình các dự án và năng lực làm luật của chúng ta có phần còn hạn chế, trong đó có vai trò của pháp chế các bộ, ngành và vai trò thẩm định của Bộ Tư pháp. “Chúng tôi đã rất cố gắng như còn hạn chế”, Bộ trưởng Lê Thành Long thẳng thắn thừa nhận.

Về nguyên nhân khách quan, ông cho hay, có rất nhiều vấn đề khó. “Chúng ta vừa kịp định hình được một hệ thống pháp luật để phục vụ cho thương mại tự do thì giờ đã phải quay ra phản thương mại tự do. Rồi một loạt quy định, các truyền thống pháp luật mà chúng ta học từ xưa đến nay giờ đã không cập nhật được với 4.0”, ông Long lấy ví dụ.

Phát biểu trước Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tư pháp khẳng định, Chính phủ đã ý thức được vấn đề này và ban hành nhiều biện pháp. Sắp tới, một trong những việc cần làm ngay là sửa đổi một số dự án luật trong đó có Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp sẽ thảo luận tại kỳ họp này; Luật Đất đai sửa đổi, Luật bảo vệ môi trường...; đồng thời ban hành kịp thời các nghị định bị chậm. Hiện tại, việc tổng kết một số văn bản quan trọng phục vụ cho Văn kiện Đại hội toàn quốc của Đảng cũng đang được tiến hành, để có được hệ thống văn bản pháp luật chất lượng hơn, dễ tiếp thu, dễ tiếp cận với người dân hơn đồng thời giảm chi phí tuân thủ pháp luật.