Báo Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng (Hong Kong) ngày 2/4 dẫn lời các chuyên gia an ninh khu vực cho biết Mỹ và Philippines đang thảo luận về việc triển khai hệ thống tên lửa pháo binh cơ động cao (HIMARS) với nỗ lực nhằm răn đe các hoạt động “quân sự hóa” trái phép của Trung Quốc tại các đảo trên Biển Đông.

Theo các chuyên gia, hai bên vẫn chưa đạt được thỏa thuận cuối cùng vì hệ thống HIMARS quá đắt đỏ so với Philippines trong khi quốc gia Đông Nam Á chỉ có ngân sách quốc phòng hạn chế.

Mặc dù vậy, tư lệnh quốc phòng của Mỹ và Philippines hôm 1/4 tái khẳng định mối quan hệ “liên minh vững bền”, đồng thời nhất trí tăng cường sự phối hợp tác chiến giữa hai lực lượng quân sự cũng như sự ủng hộ của Mỹ đối với việc hiện đại hóa lực lượng vũ trang Philippines.

Một chuyên gia cho biết nếu được triển khai, các tên lửa tầm xa có khả năng dẫn đường chính xác được phóng từ hệ thống HIMARS có thể nhắm mục tiêu tới các đảo nhân tạo do Trung Quốc bồi đắp phi pháp trên Biển Đông.

Thông tin trên được đưa ra sau khi Trung tâm An ninh Mỹ mới (CNAS) tại Washington cảnh báo các hoạt động “đảm bảo tự do hàng hải” của Mỹ không thể làm thay đổi về cơ bản các động thái của Trung Quốc trên Biển Đông.

Báo cáo do CNAS công bố ngày 21/3 đã hối thúc Mỹ triển khai hệ thống HIMARS tới các nước Đông Nam Á, nhằm thể hiện “sự linh hoạt và đa dạng trong hiện diện quân sự luân phiên của Mỹ”.

Hệ thống HIMARS từng được phóng thử lần đầu tiên tại cuộc tập trận quân sự thường niên Mỹ - Philippines vào năm 2016. Trung tướng Lầu Năm Góc Kenneth McKenzie từng cảnh báo Mỹ đủ khả năng “hạ gục” các đảo nhân tạo của Trung Quốc.

Các chuyên gia quân sự Trung Quốc đưa ra nhiều phản ứng khác nhau về thông tin trên. Một số bác bỏ khả năng Mỹ triển khai HIMARS trong tương lai gần, một số khác hối thúc Bắc Kinh chú ý tới thông điệp đáng báo động từ Washington.

Tướng James McConville, phó tổng tham mưu trưởng quân đội Mỹ, hồi tháng 3 cho biết Washington chưa có kế hoạch sớm triển khai tên lửa tầm xa tại khu vực, tuy nhiên các nước đối tác của Mỹ tại Thái Bình Dương "đang thảo luận cởi mở" về vấn đề này.

Patrick Cronin, cựu giám đốc cấp cao về nghiên cứu chiến lược quốc gia tại Đại học Quốc phòng Mỹ cho biết HIMARS và các loại tên lửa khác không chỉ được cân nhắc cho các cuộc tập trận trong khu vực, mà còn được xem xét triển khai nhằm cải thiện năng lực răn đe của các đối tác của Mỹ trong khu vực.

Ông Cronin cho biết lục quân Mỹ, thủy quân lục chiến Mỹ và lực lượng vũ trang Philippines “chắc chắn” sẽ quan tâm tới việc triển khai HIMARS nhằm ngăn chặn hoạt động quân sự hóa trái phép của Trung Quốc tại các đảo trên Biển Đông.

HIMARS là hệ thống phóng tên lửa đa nòng hạng nhẹ có thể phóng 6 loạt rocket hoặc tên lửa chiến thuật đất đối đất với tầm bắn tối đa lên tới 300km. Tập đoàn quốc phòng Lockheed Martin đã giành được hợp đồng trị giá 289 triệu USD để chế tạo 24 hệ thống HIMARS và các thiết bị đi kèm cho quân đội Mỹ, đồng nghĩa với việc mỗi hệ thống này sẽ có giá khoảng 12 triệu USD.

Theo Collin Koh Swee Lean, nhà nghiên cứu an ninh hàng hải tại Đại học Công nghệ Nanyang ở Singapore, hai vị trí có thể được chọn để triển khai hệ thống HIMARS gồm: tỉnh Palawan của Philippines và đảo Thị Tứ thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam - nơi đang bị Philippines chiếm đóng kiểm soát trái phép.

Chuyên gia Lean nhận định, từ Palawan, HIMARS có thể phóng tên lửa với tầm bắn tối đa nhằm vào đảo nhân tạo do Trung Quốc bồi đắp trái phép tại đá Vành Khăn thuộc quần đảo Trường Sa. Trong khi đó, HIMARS trên đảo Thị Tứ có thể nhắm mục tiêu tới công trình phi pháp của Trung Quốc trên đá Xubi thuộc quần đảo Trường Sa.