Hưu trí là chế độ cơ bản nhất trong 5 chế độ của hệ thống BHXH bắt buộc, được quy định tại Mục 4 chương III Luật BHXH từ Điều 49 đến Điều 62, bao gồm các quy định về đối tượng áp dụng, điều kiện hưởng lương hưu, mức lương hưu  hàng tháng và trợ cấp một lần khi nghỉ hưu, điều chỉnh lương hưu; về điều kiện và mức hưởng BHXH một lần; về bảo lưu thời gian đóng BHXH; và mức tiền lương, tiền công tháng đóng BHXH để tính lương hưu, trợ cấp một lần; về điều chỉnh tiền lương, tiền công đã đóng BHXH và tạm dừng hưởng lương hưu hàng tháng.

Với quy định trong Luật BHXH, về cơ bản chế độ hưu trí đảm bảo tính kế thừa của các quy định trước đây và không có những thay đổi lớn như: Điều kiện về tuổi được nghỉ hưu (cả đối với trường hợp nghỉ hưu do suy giảm khả năng lao động), mức lương hưu hàng tháng. Do vậy, chế độ hưu trí nhìn chung đảm bảo tương quan về lương hưu của người nghỉ hưu trước và sau khi thực hiện Luật BHXH, không tạo nên sự chênh lệch lương hưu giữa những người nghỉ hưu có cùng tuổi nghỉ hưu, cùng điều kiện làm việc và cùng thời gian đóng BHXH, đảm bảo công bằng trong hưởng thụ.

Tuy nhiên, để khắc phục những nội dung chưa hợp lý hoặc chưa quy định cụ thể về chế độ hưu trí quy định tại Điều lệ BHXH, đồng thời đảm bảo quỹ hưu trí được cân đối tốt hơn, đủ khả năng chi trả đầy đủ, kịp thời cho người tham gia BHXH. Do vậy, một số nội dung về chế độ hưu trí trong Luật BHXH có những  thay đổi so với quy định tại Điều lệ BHXH như sau:
 
Thứ nhất: Bổ sung thêm đối tượng là hạ sĩ quan, binh sỹ quân đội nhân dân và hạ sỹ quan chiến sỹ công an nhân dân phục vụ có thời hạn được tham gia đóng BHXH để tính thời gian hưởng chế độ hưu trí.

Thứ hai: Quy định điều kiện về thời gian đóng BHXH để hưởng chế độ hưu trí hàng tháng phải đủ 20 năm đóng BHXH trở lên trong tất cả các trường hợp khi đã có đủ điều kiện về tuổi (Điều lệ BHXH quy định đủ 15 năm trở lên nếu nam đủ 60 tuổi, nữ đủ 55 tuổi).

Thứ ba: Mức hưởng trợ cấp một lần khi nghỉ hưu tính theo số năm đóng BHXH kể từ năm thứ 31 trở đi đối với nam và năm thứ 26 trở đi đối với nữ. Cứ mỗi năm đóng BHXH thì được tính bằng 0,5 tháng mức bình quân tiền lương, tiền công tháng đóng BHXH (Điều lệ BHXH quy định như nêu trên, nhưng khống chế tối đa bằng 5 tháng tiền lương bình quân).

Thứ tư: Quy định điều kiện hưởng trợ cấp BHXH một lần là có dưới 20  năm đóng BHXH (trừ trường hợp ra nước ngoài để định cư) và mức hưởng được tính theo số năm đã đóng BHXH, cứ mỗi năm tính bằng 1,5 tháng mức bình quân tiền lương, tiến công tháng đóng BHXH (Điều lệ BHXH quy định cứ mỗi năm tính bằng 1 tháng).

Thứ năm: Quy định tiền lương, tiền công đã đóng BHXH để làm căn cứ tính mức bình quân tiền lương. tiền công tháng đối với NLĐ thuộc đối tượng thực hiện chế độ tiền lương do Nhà nước quy định được điều chỉnh theo mức lương tối thiểu chung tại thời điểm hưởng chế độ hưu trí; NLĐ thuộc đối tượng không thực hiện chế độ tiền lương do Nhà nước quy định được điều chỉnh trên cơ sở chỉ số giá sinh hoạt của từng thời kỳ theo quy định của Chính phủ (Điếu lệ BHXH chưa có quy định).

Thứ sáu: Quy định lương hưu được điều chỉnh trên cơ sở mức tăng của chỉ số giá sinh hoạt và tăng trưởng kinh tế. Mức cụ thể do Chính phủ quy định (Điều lệ BHXH chưa có quy định, việc điêu chinh lương hưu thực hiện theo các văn bản riêng).

Thứ bảy: Không còn quy định đối với trường hợp có trên 30 năm đóng BHXH nếu nam đủ 55 tuổi đến dưới 60 tuổi, nữ đủ 50 tuổi đến dưới 55 tuổi được nghỉ hưu không phải giám định mức suy giảm khả năng lao động, không trừ tỷ lệ % lương hưu do về trước tuổi nếu có yêu cầu hưởng chế độ hưu trí.

Thứ tám: Mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH để tính lương hưu, trợ cấp BHXH một lần đối với NLĐ thuộc đối tượng thực hiện chế độ tiền lương do Nhà nước quy định được tính theo thời điểm tham gia BHXH: Trước ngày 1/1/1995, tính bình quân 5 năm cuối trước khi nghỉ hưu; từ 1/1/1995 đến 31/12/2000, tính bình quân 6 năm cuối; từ 1/1/2001 đến 31/12/2006, tính bình quân 8 năm cuối và từ 1/1/2007 trở đi bình quân 10 năm cuối.

Thứ chín: Quy định cụ thể về các trường hợp tạm dừng hưởng lương hưu hàng tháng.