Chiều 24/3, tại Hà Nội, dưới sự chủ trì của Thứ trưởng Tổng Giám đốc Nguyễn Thị Minh, BHXH Việt Nam đã làm việc với Tổng cục Cảnh sát về phòng chống tội phạm (C03, Bộ Công an) về quy chế phối hợp phòng chống tội phạm trong lĩnh vực BHXH, BHYT.

Chủ động phát hiện nhiều hành vi gian lận trục lợi quỹ

Theo đánh giá của BHXH Việt Nam, những năm qua, việc giải quyết chế độ, chính sách BHXH, BHYT luôn đảm bảo kịp thời, đúng quy định. Công tác cải cách TTHC và ứng dụng CNTT trong giải quyết chế độ được đặc biệt quan tâm, tạo uy tín và niềm tin trong nhân dân. Tuy nhiên, tình trạng trục lợi, lạm dụng, gây thất thoát quỹ BHXH, BH thất nghiệp vẫn còn diễn ra với tính chất ngày càng tinh vi, phức tạp.

Cụ thể, qua theo dõi giải quyết chế độ ốm đau, thai sản, dưỡng sức và phục hồi sức khoẻ cho thấy, đến hết năm 2017, số chi chế độ BHXH ngắn hạn bằng khoảng 103% so với số thu; năm 2018 bằng 104% và năm 2019 bằng 110%. Đáng chú ý, trong 6 tháng đầu năm 2019, đã có 24 BHXH tỉnh bội chi quỹ ốm đau, thai sản, trong đó tỉnh Bắc Ninh có số chi lên tới 174%, Thái Nguyên 159%, Hà Nam 141%...

Cũng theo BHXH Việt Nam, trong giai đoạn này, một số BHXH tỉnh đã phát hiện nhiều vụ trục lợi quỹ ốm đau, thai sản. Đơn cử: Tại TP.HCM, một số cá nhân phối hợp lập 35 hồ sơ hưởng thai sản và 4 hồ sơ hưởng BHXH một lần để chiếm đoạt hơn 1,3 tỉ đồng. Tại Hải Dương, một nhân viên nhân sự đã cấu kết lập khống 36 hồ sơ, làm giả 44 hồ sơ thai sản để chiếm đoạt 867 triệu đồng. Tỉnh Bắc Giang phát hiện trên 200 giấy ra viện, giấy chứng nhận nghỉ hưởng BHXH giả... Đặc biệt, qua kiểm tra đã phát hiện hơn 1.000 lượt NLĐ hưởng chế độ ốm đau, thai sản chưa đúng quy định với số tiền phải thu hồi gần 2 tỷ đồng; yêu cầu đối chiếu, rà soát và thu hồi các khoản chi trả (nếu có) đối với 147.015 lượt NLĐ có hồ sơ đề nghị hưởng chế độ ốm đau, thai sản; yêu cầu rà soát, truy thu BHXH đối với 1.044 NLĐ chưa đăng ký tham gia BHXH...

Ông Đỗ Ngọc Thọ- Phó Trưởng ban Thực hiện chính sách BHXH cho biết thêm, cùng với quỹ BHXH ngắn hạn, qua chi trả lương hưu và trợ cấp BHXH hàng tháng cho thấy, đã xảy ra tình trạng trục lợi quỹ hưu trí, tử tuất. Cụ thể: Chi trả trùng lương hưu (đối tượng hưởng ở 2 tỉnh khác nhau); chi trả lương hưu khống (có tên trong danh sách chi trả nhưng không có hồ sơ giải quyết hưởng, không có tên thật trong quản lý nhân khẩu của địa phương); gửi đóng BHXH bắt buộc, lập khống sổ BHXH rồi giả mạo NLĐ để lĩnh tiền BHXH một lần. “Vụ 5 trường hợp đang hưởng chế độ hưu trí tại Hà Giang, cơ quan Công an đã điều tra và phát hiện một số văn bản, tài liệu làm căn cứ tính cộng nối thời gian công tác trước năm 1995 là những tài liệu làm giả. 13 trường hợp hưởng BHXH một lần tại Quảng Ninh chưa đúng quy định. Ngoài ra, qua kiểm toán năm 2019, đã rà soát dữ liệu và phát hiện 1.695 trường hợp hưởng BHXH một lần không đúng quy định”- ông Thọ dẫn chứng.

Về tình trạng trục lợi BHYT, số liệu thống kê cho thấy, có 82 trường hợp sử dụng thẻ BHYT của người đã tử vong đi KCB với 135 lần (trên 38,46 triệu đồng); 33 trường hợp mượn thẻ đi KCB sau đó tử vong với tổng số tiền hơn 553 triệu đồng; 16 trường hợp mượn thẻ BHYT để nằm viện sinh con, phẫu thuật tử cung với số tiền 82,8 triệu đồng (điển hình là 2 trường hợp mượn thẻ BHYT của 1 người đi nằm viện tại BV Sản Nhi Cà Mau và BV Chợ Rẫy)...

“Cùng với đó, còn tình trạng lạm dụng, trục lợi BHYT của cơ sở KCB; tổ chức hội thảo để lôi kéo người bệnh; khám bệnh nhân đạo để thu gom người bệnh; lập hồ sơ, chứng từ thanh toán khống; chỉ định DVKT quá mức cần thiết, thanh toán tiền hội chẩn không đúng quy định; chỉ định máy xã hội hoá; đấu thầu, mua sắm và sử dụng, thanh toán VTYT. Đáng chú ý, qua thanh kiểm tra công tác đóng nộp BHXH tại một BV tư đã phát hiện đơn vị này móc túi của người bệnh hơn 6 tỷ đồng”- ông Trần Đức Long- Vụ trưởng Vụ Thanh tra-Kiểm tra cho biết.

Phối kết hợp đấu tranh với hành vi trục lợi chính sách

Theo đánh giá, để xảy ra tình trạng lạm dụng, trục lợi quỹ BHXH, BHYT, BH thất nghiệp một phần là do văn bản quy phạm pháp luật chậm được ban hành, tạo nên những bất cập, vướng mắc trong tổ chức thực hiện. Chế tài xử lý vi phạm trong lĩnh vực này chưa đủ sức răn đe, việc tổ chức thực hiện chưa nghiêm, chưa kiên quyết, dẫn đến một số đơn vị SDLĐ coi thường pháp luật. Tình trạng gian lận để hưởng BHXH ngày càng gia tăng, khó kiểm soát, ảnh hưởng đến quyền lợi NLĐ cũng như gây thiệt hại cho quỹ BHXH, BHYT, BH thất nghiệp. Đặc biệt, thẩm quyền của tổ chức BHXH về một số hành vi sai phạm chưa được quy định rõ trong các văn bản quy phạm pháp luật. Các đối tượng được thanh kiểm tra đôi khi còn cản trở, không hợp tác; công tác thanh kiểm tra mới chỉ dừng ở phát hiện, kiến nghị, hiệu quả thực thi kết luận còn hạn chế. “Nhiều sai phạm trong lĩnh vực chi BHXH, BHYT chưa được các cơ quan chức năng tiến hành thanh tra, xử lý kịp thời vì nhiều lý do; cơ quan BHXH có khả năng, điều kiện thực hiện nhưng chưa được giao chức năng thanh tra lĩnh vực chi BHXH, BHYT”- ông Long chỉ rõ.

Tại buổi làm việc, đại diện C03 (Bộ Công an) nhận định, việc thực hiện chính sách, pháp luật BHXH, BHYT được Trung ương Đảng, Chính phủ, Quốc hội rất quan tâm. Điều này thể hiện qua việc ban hành các văn bản quy phạm, đặc biệt Bộ luật Hình sự (sửa đổi) đã quy định rõ tội danh về BHXH, BHYT, BH thất nghiệp để đảm bảo mang tính răn đe. Do đó, thông qua quy chế phối hợp sẽ giúp C03 đánh giá được toàn diện tình trạng gian lận, trục lợi BHXH, BHYT, BH thất nghiệp để vào cuộc xử lý.

Cũng theo đại diện C03, sự vào cuộc này không chỉ ở Trung ương, mà còn phải diễn ra đồng bộ tại các địa phương; nếu cảnh sát kinh tế ở tỉnh nào chưa quyết liệt thì C03 sẽ đôn đốc. “Đấu thầu thuốc còn nhiều vấn đề tồn tại nhưng chưa được xử lý. Cơ quan BHXH cần đánh giá lại, bởi cảnh sát kinh tế không phải đông nhưng luôn ưu tiên cho lĩnh vực BHXH. Vấn đề nào còn tồn tại, cần kiến nghị xử lý, chứ không thể để tình trạng "cơ quan BHXH cứ đi thu BHXH cho đủ nhưng lại không được từ chối chi khoản tiền không đúng quy định...”- đại diện C03 chia sẻ.

Tại buổi làm việc, các đại biểu đã tập trung trao đổi về các hành vi cũng như biện pháp chống trục lợi quỹ BHXH, BHYT, BH thất nghiệp; bàn giải pháp xử lý tình trạng trục lợi quỹ ốm đau, thai sản, hưu trí, tử tuất; cũng như làm rõ hơn vai trò của cơ quan BHXH và Công an các địa phương... “Hai bên phối hợp để xây dựng báo cáo đánh giá kết quả công tác phối hợp giai đoạn 5 năm qua. Đồng thời, tiếp tục phối hợp chặt chẽ để đạt hiệu quả trong lĩnh vực này; tiếp tục tăng cường kết nối thông tin, chung tay ngăn chặn có hiệu quả tình trạng lạm dụng, trục lợi, góp phần đảm bảo quỹ BHXH, BHYT, BH thất nghiệp được sử dụng có hiệu quả”- Tổng Giám đốc Nguyễn Thị Minh nhấn mạnh tại buổi làm việc.