Thanh - Kiểm tra là chức năng không thể thiếu trong hoạt động quản lý Nhà nước. Thông qua hoạt động này, giúp cho người quản lý thấy được hiệu quả của các quyết định quản lý, chấn chỉnh những hành vi sai lệch của người thi hành công vụ, đồng thời giúp cho người quản lý nhận biết và đánh giá được quá trình đổi mới nhằm hoàn thiện, điều chỉnh nâng cao nội dung và chất lượng điều hành công tác quản lý của mình.

BHXH là một trong những chính sách An sinh xã hội quan trọng được Đảng và Nhà nước ta đặc biệt quan tâm nhằm bảo đảm và hỗ trợ đời sống của người lao động khi gặp rủi ro trong và sau quá trình lao động. Kể từ khi Bộ Luật Lao động có hiệu lực thi hành và nhất là từ khi Quốc hội ban hành Luật BHXH đến nay, việc thực hiện BHXH đã đạt được một số kết quả quan trọng, nhưng trong quá trình thực hiện đã xuất hiện tình trạng một số doanh nghiệp lẩn tránh trách nhiệm tham gia BHXH cho người lao động như không đóng BHXH, đóng chậm, đóng không đầy đủ theo quy định làm ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động. Bên cạnh đó, công tác quản lý Nhà nước về lao động, về BHXH trên một số địa bàn còn chưa tốt…

Do đó, để thực hiện đúng pháp luật về BHXH, Ngày 26/10/2011, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội có văn bản đề nghị Chủ tịch UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra thực hiện Luật BHXH. Nội dung: đề nghị Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố chỉ đạo Sở Lao động - Thương binh và Xã hội phối hợp với BHXH tỉnh, thành phố và Liên đoàn lao động tiếp tục tuyên truyền cho người sử dụng lao động và người lao động trên địa bàn về trách nhiệm tham gia BHXH và thực hiện các chính sách BHXH theo quy định của pháp luật.Đồng thời, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội có trách nhiệm phối hợp với Sở Kế hoạch và Đầu tư, Ban Quản lý khu công nghiệp, khu chế xuất, BHXH, Liên đoàn Lao động tỉnh, thành phố để nắm số lượng doanh nghiệp, cơ sở sản xuất được thành lập và hoạt động; số lao động làm việc trong các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất để yêu cầu người sử dụng lao động và người lao động tham gia BHXH.

Trên cơ sở đó, ngày 29/11/2011, Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai đã ký ban hành Công văn chỉ đạo số 3929/UBND-VHXH v/v tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra thực hiện Luật Bảo hiểm xã hội. Theo đó, yêu cầu Sở Lao động - Thương binh và Xã hội phối hợp với Bảo hiểm xã hội tỉnh; Thanh tra tỉnh; Liên đoàn Lao động tỉnh; Sở Kế hoạch và Đầu tư, Cục thuế tỉnh, Cục Thống kê, Ban quản lý khu kinh tế, Báo, Đài... tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền, thanh tra, kiểm tra thực hiện Luật Bảo hiểm xã hội. Đặc biệt, đưa tiêu chí thực hiện chính sách BHXH của đơn vị vào nội dung xét thi đua - khen thưởng thành tích cao cho các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất. Tuyệt đối không xét, đề nghị khen thưởng đối với các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất vi phạm pháp luật lao động và Luật Bảo hiểm xã hội.

Song song với sự chỉ đạo quyết liệt của Bộ Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, BHXH Việt Nam ngày 22/11/2011 ban hành Quyết định 1313/QĐ-BHXH quy định công tác kiểm tra của BHXHVN.

Nội dung kiểm tra bao gồm: việc đăng ký, đóng và quản lý hồ sơ BHXH, BHYT; việc giải quyết chế độ BHXH cho người lao động; việc thực hiện chính sách BHYT tại các cơ sở khám chữa bệnh; việc chấp hành PL của các đơn vị, cá nhân trong ngành bảo hiểm. Khi làm việc với đối tượng kiểm tra, xác minh, thu thập chứng cứ, phải có ít nhất 2 thành viên trong đoàn kiểm tra và thực hiện tại công sở, trong giờ hành chính. Nội dung làm việc phải lập thành biên bản. Thời hạn kiểm tra đối với BHXHVN không quá 45 ngày, BHXH tỉnh không quá 20 ngày, BHXH huyện không quá 10 ngày. Kết thúc kiểm tra, trong thời gian 15 ngày, Trưởng đoàn kiểm tra phải báo cáo kết quả với người ra quyết định kiểm tra. Chậm nhất 10 ngày sau khi người ra quyết định kiểm tra cho ý kiến, Trưởng đoàn phải trình VB kết luận sau kiểm tra, quyết định thu hồi tiền, tài sản do vi phạm (nếu có) để người ra quyết định kiểm tra ký ban hành.

Có thể thấy, chưa bao giờ công các thanh - kiểm tra chính sách BHXH được các ngành, các cấp địa phương quan tâm chỉ đạo sâu sát, triệt để như lúc này. Đây là điều kiện thuận lợi lớn, giúp công tác thanh - kiểm tra công tác BHXH trong thời gian tới đạt được nhiều kết quả tốt, góp phần hạn chế tình trạng vi phạm pháp luật Lao động, BHXH ngày càng phức tạp tại các đơn vị, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp cho người lao động.