Người lao động tham gia và đóng bảo hiểm xã hội (BHXH), khi đủ điều kiện thì được hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH theo quy định của Luật BHXH. Đối với người được hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH hàng tháng, ngoài các quyền theo quy định của Luật BHXH, còn phải thực hiện một số trách nhiệm để đảm bảo lương hưu, trợ cấp BHXH hàng tháng được nhận đầy đủ, kịp thời, đúng người, đúng quy định.

1. Đối với người nhận lương hưu, trợ cấp BHXH hàng tháng bằng tiền mặt

- Hàng tháng đến nhận lương hưu, trợ cấp BHXH tại địa điểm chi trả ở xã, phường, thị trấn (cấp xã). Nếu không trực tiếp nhận tiền phải ủy quyền cho người khác lĩnh thay (mẫu số 18a-CBH), thời hạn mỗi lần ủy quyền tối đa là 6 tháng. Đối với các đối tượng hưởng cùng sống trong một hộ gia đình, có thể ủy quyền cho một trong số những người hưởng chế độ BHXH lĩnh thay (mẫu số 18b-CBH), thời hạn mỗi lần ủy quyền tối đa là một năm. Người lĩnh thay có trách nhiệm nộp cho đại diện chi trả cấp xã giấy lĩnh thay, báo giảm kịp thời khi đối tượng hưởng từ trần hoặc bị tạm dừng hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH theo quy định, nếu thực hiện sai phải bồi hoàn cho quỹ BHXH.

Trường hợp 6 tháng liên tục đối tượng hưởng hoặc người lĩnh thay không nhận tiền thì cơ quan BHXH tạm dừng in danh sách chi trả. Để tiếp tục nhận lương hưu, trợ cấp BHXH, đối tượng hưởng phải có giấy đề nghị (mẫu số 19-CBH) nêu rõ lý do không nhận tiền và thời gian xuất cảnh trái phép, bị Toà án tuyên bố là mất tích hoặc chấp hành hình phạt tù nhưng không được hưởng án treo (nếu có), có xác nhận của UBND xã nộp BHXH huyện;

- Đối tượng hưởng chế độ BHXH hàng tháng đang cư trú tại nước ngoài muốn nhận tiền chế độ BHXH phải có giấy uỷ quyền cho thân nhân tại Việt Nam do Đại sứ quán Việt Nam hoặc Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước đối tượng hưởng đang cư trú xác nhận với thời hạn ủy quyền tối đa là một năm;

- Khi đến nhận lương hưu, trợ cấp BHXH phải ký nhận vào Danh sách chi trả lương hưu và trợ cấp BHXH hàng tháng (mẫu số C72a-HD); Hoặc Danh sách chi trả lương hưu và trợ cấp BHXH hàng tháng do điều chỉnh mức hưởng các chế độ BHXH (mẫu số C72c-HD); Danh sách truy lĩnh lương hưu và trợ cấp BHXH do thay đổi về chế độ, mức hưởng (mẫu số C72b-HD). Đối với đối tượng hưởng chế độ tuất hàng tháng dưới 15 tuổi thì người đứng sổ ký nhận trợ cấp. Trường hợp người đứng sổ chết thì thân nhân nuôi dưỡng đối tượng hưởng làm đơn đề nghị, có xác nhận của UBND cấp xã, nộp BHXH cấp huyện để chuyển BHXH tỉnh (phòng CĐ BHXH) giải quyết đổi tên người đứng sổ;

- Đối tượng hưởng muốn thay đổi nơi nhận lương hưu, trợ cấp BHXH (chuyển xã, huyện khác thuộc tỉnh, kể cả thay đổi hình thức lĩnh từ tiền mặt qua tài khoản thẻ ATM) phải có giấy đề nghị (mẫu số 20-CBH), nộp đại diện chi trả xã hoặc BHXH huyện để giải quyết. Trường hợp chuyển tổ chi trả trong cùng địa bàn cấp xã phải báo cho đại diện chi trả cấp xã;

- Nộp cho đại diện chi trả cấp xã (hoặc BHXH cấp huyện) giấy xác nhận của nhà trường đối với đối tượng hưởng tuất hàng tháng đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi còn đi học;

- Giấy chứng nhận hưu trí hoặc trợ cấp BHXH hàng tháng do cơ quan BHXH cấp cho đối tượng hưởng không có giá trị để cầm cố, thế chấp.

2. Đối với người nhận lương hưu, trợ cấp BHXH hàng tháng qua tài khoản thẻ ATM

- Đối tượng hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH hàng tháng (kể cả đối tượng tăng mới hoặc từ tỉnh khác chuyển đến) có nhu cầu lĩnh lương hưu, trợ cấp BHXH qua tài khoản thẻ ATM (nếu địa bàn cấp huyện đang thực hiện dịch vụ chi trả lương hưu, trợ cấp BHXH qua tài khoản thẻ ATM) thì đăng ký tại BHXH tỉnh hoặc BHXH huyện nơi nhận lương hưu, trợ cấp BHXH để được giải quyết;

- Đối tượng hưởng có nhu cầu chuyển sang lĩnh bằng tiền mặt, thay đổi nơi lĩnh lương hưu, trợ cấp qua tài khoản thẻ ATM trong địa bàn tỉnh lập Giấy đề nghị thay đổi nơi lĩnh lương hưu, trợ cấp BHXH (mẫu số 20-CBH) nộp cho đại diện chi trả cấp xã để nộp cho cơ quan BHXH;

- Tháng 5 và tháng 11 hàng năm, đối tượng nhận lương hưu, trợ cấp BHXH qua tài khoản thẻ ATM có trách nhiệm đến tại đại diện chi trả cấp xã (nơi cư trú) để trực tiếp ký xác nhận vào mẫu số C72a-HD. Trường hợp đối tượng hưởng di chuyển đến địa phương khác (không trực tiếp ký xác nhận vào mẫu số C72a-HD) phải đến BHXH huyện nơi đang cư trú đề nghị xác nhận chữ ký (mẫu số 21-CBH). Khi đến, xuất trình giấy chứng nhận hưu trí hoặc trợ cấp BHXH, chứng minh nhân dân, thẻ ATM và trực tiếp ký vào mẫu số 21-CBH trước sự chứng kiến của cán bộ BHXH, nộp cho BHXH huyện nơi đang quản lý chi trả trước ngày 25 của tháng 5 và tháng 11 hàng năm.

Cơ quan BHXH tạm dừng in danh sách chi trả khi đối tượng hưởng không có chữ ký xác nhận tại các kỳ quy định. Để tiếp tục nhận lương hưu, trợ cấp BHXH đối tượng hưởng phải làm giấy đề nghị tiếp tục hưởng chế độ BHXH hàng tháng (mẫu số 19-CBH), gửi cơ BHXH cấp huyện để được giải quyết theo quy định.

BHXH các huyện, thị xã, thành phố có trách nhiệm phổ biến, tuyên truyền và hướng dẫn cho các đối tượng thực hiện đúng trách nhiệm, đảm bảo cho công tác chi trả lương hưu, trợ cấp BHXH hàng tháng chính xác, đầy đủ, kịp thời, đúng quy định.