Bảo hiểm xã hội thành phố Pleiku là đơn vị thực hiện chính sách an sinh xã hội của Đảng, Nhà nước trên địa bàn thành phố Pleiku, trong đó có chính sách Bảo hiểm Y tế (BHYT). Trong các năm qua, Đảng và Nhà nước ta rất quan tâm việc bảo vệ, chăm sóc sức khỏe nhân dân với mục tiêu BHYT toàn dân đã được xác định trong Hiến pháp năm 1992 : “Thực hiện BHYT toàn dân, tạo điều kiện để người dân được chăm lo sức khỏe ”, với nhiều văn bản chỉ đạo về BHYT mà đỉnh cao là Luật BHYT được Quốc hội khóa 12 thông qua tại kỳ họp thứ tư ngày 14/11/2008. Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Thành ủy, UBND thành phố Pleiku, chỉ đạo chuyên môn của BHXH tỉnh, sự phối hợp của chính quyền các phường xã, cơ quan, ban ngành, đoàn thể thành phố, sự hưởng ứng tích cực của nhân dân đến nay độ bao phủ về BHYT trên địa bàn thành phố đã đạt tỷ lệ trên 70%, với trên 140.000 nguời dân đã có thẻ BHYT. Các đối tượng hưởng chính sách BHYT tại địa phương trong đó có các đối tượng thuộc hộ nghèo, cận nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số đang sống tại các vùng có điều kiện kinh tế xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn ngày càng được Nhà nước và địa phương quan tâm.

Thành phố có 23 xã phường, 246 tổ dân phố, thôn, làng, có 43.989 hộ gia đình với 201.077 khẩu. Tỷ lệ đồng bào dân tộc chiếm 12,47%, trong đó có 17.574 ngưòi thuộc hộ nghèo, cận nghèo, đồng bào dân tộc tại các xã vùng 3 (Xã Gào, Ia kênh) được hưởng chính sách theo quy định của Luật BHYT (với 4.060 người đồng bào dân tộc thiểu số tại 2 xã vùng 3, 6.734 người hộ cận nghèo, 6.780 người thuộc hộ nghèo). Sau khi Luật BHXH ra đời, Bảo hiểm xã hội thành phố Pleiku đã tham mưu cho UBND thành phố tổ chức hội nghị tập huấn, đồng thời phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể, chính quyền các xã phường thành phố tuyên truyền vận động nguời dân tham gia, phối hợp với Phòng lao động thương binh và xã hội, UBND các xã, phường trên địa bàn lập danh sách đối tượng người đồng bào dân tộc tại vùng có điều kiện kinh tế xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn, đối tượng người nghèo, đối tượng hộ cận nghèo trong diện được hưởng chính sách BHYT theo quy định của Luật BHYT hàng năm.

Năm 2011, số đối tượng là người đồng bào dân tộc thiểu số, người thuộc hộ nghèo, cận nghèo của thành phố đã được cấp thẻ BHYT theo quy định là 10.800 người. Số đối tượng này được Nhà nước hỗ trợ 100 % mức phí đóng BHYT đối với người thuộc hộ nghèo & hộ đồng bào dân tộc thiểu số tại vùng 3, hỗ trợ 50% mức phí đối với ngưòi thuộc hộ cận nghèo. Thời gian sử dụng thẻ BHYT có giá trị 12 tháng. Công tác lập danh sách, in thẻ và chuyển đến tận tay đối tượng được BHXH thành phố phối hợp nhịp nhàng với phòng Lao động thương binh xã hội, chính quyền các xã phường đến tận tay đối tượng, đảm bảo quyền lợi về khám chữa bệnh BHYT cho đối tượng tham gia. Số đối tượng chưa có thẻ BHYT là 6.774 người, chủ yếu thuộc đối tượng hộ cận nghèo. Để đẩy mạnh số lượng đối tượng hộ cận nghèo tham gia mua BHYT, ngay từ đầu năm 2011, lãnh đạo BHXH thành phố đã giao chỉ tiêu cụ thể cho từng đại lý xã phường trong tuyên truyền, khai thác thu BHYT. Mặt dù các đại lý đến vận động nhiều lần, được Nhà nước hỗ trợ 50 % kinh phí, nhưng số người tham gia mua BHYT của đối tượng hộ cận nghèo đến nay vẫn rất thấp. Với số tiền 215.100 đồng/ năm (Tính theo lương tối thiểu từ tháng 1 đến tháng 4/2011 là 730.000 đồng, từ tháng 5 trở đi tăng lên 830.000 đồng, được hỗ trợ 50% là 215.100 đồng ) nhưng các gia đình vẫn không mua nổi. Phần lớn các hộ cận nghèo này đều có thu nhập thấp, nguồn thu không ổn định, đi làm thuê mướn hàng ngày, chỉ đảm bảo đủ sống ở mức tối thiểu .

Thực hiện Luật Bảo hiểm y tế & các văn bản hướng dẫn, cơ quan BHXH thành phố đã ký hợp đồng khám chữa bệnh BHYT đối với các cơ sở y tế được phân cấp để khám chữa bệnh, chăm sóc sức khỏe ban đầu đối với các đối tượng tham gia ngay tại các cơ sở y tế, trong đó có tuyến cơ sở tại phường xã, đã góp phần trong công tác xóa đói giảm nghèo, chăm sóc tốt sức khỏe người dân tại địa phương, thể hiện bản chất an sinh xã hội. Năm 2010 & 9 tháng năm 2011 đã chi 2,9 tỷ đồng chi phí khám chữa bệnh cho 11.565 lượt đối tượng thuộc đối tượng người nghèo, người đồng bào dân tộc thiểu số tại các vùng có điều kiện kinh tế xã hội khó khăn trên địa bàn.

Những khó khăn, vướng mắc hiện nay trong công tác cấp thẻ BHYT cho ngưòi đồng bào dân tộc thiểu số ở vùng kinh tế xã hội khó khăn, ngưòi thuộc hộ nghèo, cận nghèo trên địa bàn thành phố.

Các năm qua việc triển khai cấp thẻ BHYT cho đối tượng hộ cận nghèo gặp rất nhiều khó khăn. Năm 2011, đối tượng hộ cận nghèo trên địa bàn thành phố tham gia mua BHYT chỉ chiếm tỷ lệ rất nhỏ theo danh sách đã được UBND thành phố phê duyệt. Nhiều xã, phường có đối tượng hộ cận nghèo tham gia rất ít, tập trung mua ở những người thường xuyên ốm đau, mắc bệnh mãn tính hoặc điều trị bệnh dài ngày có chi phí lớn. Mặc dù được cơ quan BHXH thành phố tạo điều kiện để những gia đình hộ cận nghèo có thể mua BHYT cho từng cá nhân trong hộ rải ra các tháng trong năm (chứ không bắt buộc phải mua cho tất cả các thành viên gia đình cùng một lúc) nhưng kết quả đến nay vẫn rất hạn chế. Năm 2010, toàn thành phố có 36 đối tượng tham gia, 9 tháng năm 2011 được 60 đối tượng tham gia. Vướng mắc ở các gia đình này phần lớn là nghèo, đi làm thuê mướn hàng ngày chỉ đủ ăn , kinh tế có nhiều khó khăn. Mặt khác do số lượng người thuộc hộ cận nghèo tham gia quá ít, hoa hồng thu trích cho đại lý theo tỷ lệ quy định lại giảm chỉ còn 50 % (do nhà nước đã hỗ trợ 50%), lại phải đi lại vận động nhiều lần mà không đạt kết quả nên các đại lý thu tại phường xã không nhiệt tình trong vận động các hộ gia đình cận nghèo tại địa phương tham gia mua BHYT.

Tại các phường xã công tác lập danh sách còn chậm, thiếu cán bộ nên thời gian lập kéo dài, ảnh hưởng không nhỏ tiến độ và thời gian phát hành thẻ BHYT. Cuối quý 2 còn 100 thẻ BHYT của đồng bào các xã khó khăn chậm được in, cấp do xã không có người lập danh sách đề nghị lên phòng Lao động và thương binh xã hội thành phố kiểm tra, xác nhận và chuyển qua Bảo hiểm xã hội thành phố in thẻ, mặc dù đã được đôn đốc nhiều lần. Quá trình lập danh sách cho đối tượng người nghèo, người đồng bào dân tộc thiểu số tại các phường xã vẫn còn nhiều sai sót như họ tên, tuổi, địa chỉ … Việc quản lý bảo quản thẻ BHYT chưa được các đối tượng chú ý, còn hay để mất hoặc để hư hỏng, phải làm đơn đề nghị cấp lại, làm mất nhiều thời gian, công sức, tiền bạc của đối tượng cũng như cơ quan BHXH tại địa phương.

Nguyên nhân của những hạn chế yếu kém

Thời gian qua tại tỉnh Gia lai nói chung, thành phố Pleiku nói riêng, việc triển khai cấp thẻ BHYT cho đối tượng hộ cận nghèo có tỷ lệ thấp. Nguyên nhân chủ yếu do tình hình kinh tế - xã hộ trên địa bàn chậm phát triển so với các địa phương trong cả nước. Tỷ lệ số hộ gia đình nghèo, cận nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số đông, còn nhiều khó khăn về kinh tế nên ảnh hưởng không nhỏ đến điều kiện tham gia BHYT của người dân.

Tuyến y tế cơ sở tại xã phường trên địa bàn chưa đáp ứng được yêu cầu khám chữa bệnh ban đầu của nhân dân.Các dịch vụ y tế tuyến xã chưa được nâng cao chất lượng nên việc phục vụ khám chữa bệnh tại tuyến xã còn nhiều hạn chế, đặc biệt là các xã vùng sâu, vùng xa có đông đối tượng là người đồng bào dân tộc thiểu số, hộ nghèo, cận nghèo. Nhiều trường hợp bệnh nhẹ cũng phải chuyển lên tuyến trên càng làm cho việc chăm sóc sức khỏe ban đầu của người dân tại tuyến cơ sở không thực hiện được, chưa khuyến khích người dân tham gia, đồng thời gây khó khăn và ách tắc ở tuyến trên. Do thiếu cán bộ nên việc lập danh sách đối tượng hưởng chính sách BHYT tại xã phường theo Luật định còn chậm, thời gian lập danh sách kéo dài đã ảnh hưởng không nhỏ đến tiến độ, thời gian phát hành thẻ BHYT và quyền lợi khám chữa bệnh BHYT của đối tượng. Công tác phổ biến, giáo dục về chính sách BHYT chưa được coi trọng. Nhận thức về chính sách BHYT của Đảng và Nhà nuớc ở một số ít cấp ủy, chính quyền, đơn vị, doanh nghiệp, nhân dân tại các địa phương còn hạn chế. Nhiều nơi chưa chú ý, còn coi là nhiệm vụ của riêng ngành Bảo hiểm xã hội. Công tác thông tin tuyên truyền còn chưa thường xuyên, chưa giúp người dân hiểu, nắm vững tính ưu việt của chính sách BHYT nên gặp nhiều khó khăn trong việc triển khai, đây là một khâu quan trọng trong khi triển khai thực hiện chính sách BHYT tới từng hộ gia đình và người dân, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số đang sinh sống tại các vùng có điều kiện kinh tế xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn, người thuộc hộ nghèo, cận nghèo trên địa bàn.

Để có thể thực hiện mục tiêu BHYT toàn dân vào năm 2014, đưa chính sách của Đảng và Nhà nước vào cuộc sống một cách có hiệu quả, thời gian tới tiếp tục cần phải có sự chỉ đạo sát sao, sự hỗ trợ tích cực của mọi cấp, mọi ngành. Qua các năm thực hiện đã chỉ ra dù cùng điều kiện khó khăn nhưng nơi nào được cấp ủy, chính quyền cơ sở quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, có sự phối hợp tốt giữa các cấp, các ngành, hội đoàn thể và cơ quan BHXH, nơi đó triển khai chính sách BHYT đạt hiệu quả. Từ việc thực hiện chính sách pháp luật BHYT đối với người đồng bào dân tộc thiểu số đang sinh sống tại vùng có điều kiện kinh tế xã hội khó khăn, người thuộc hộ nghèo, cận nghèo trên địa bàn thành phố, cũng kiến nghị với Nhà nước cùng các bộ ngành liên quan tiếp tục đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị y tế và cán bộ chuyên môn cho tuyến cơ sở, nhất là các xã có kinh tế xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn để đáp ứng nhu cầu thiết yếu cho việc khám chữa bệnh của nhân dân, thúc đẩy y tế cơ sở phát triển, giảm tải lên tuyến trên và tạo điều kiện chăm sóc sức khỏe ban đầu của người dân được tốt hơn. Tại các địa phương này kết hợp lồng ghép với xây dựng y tế trường học đồng bộ từ cơ sở vật chất đến con người trong chiến lược lâu dài chăm sóc sức khỏe thế hệ trẻ. Đối với đối tượng hộ cận nghèo tại tỉnh Gia lai nói chung cũng kiến nghị với hội đồng nhân dân tỉnh hỗ trợ thêm kinh phí của địa phương để mua thẻ BHYT cho đối tượng, tăng tỷ lệ hoa hồng cho đại lý trong vận động, phát hành thẻ BHYT đối tượng hộ cận nghèo để thời gian tới tại Gia Lai và thành phố Pleiku có 100% người thuộc đối tượng này tham gia BHYT.