Năm học 2009 – 2010, đối tượng học sinh, sinh viên (HS,SV) được Luật BHYT quy định trở thành đối tượng có trách nhiệm tham gia BHYT từ ngày 01/01/2010, không còn là đối tượng tham gia tự nguyện như trước đây. Như vậy quyền lợi của HS,SV tham gia BHYT được hưởng đầy đủ như các nhóm đối tượng bắt buộc khác.
 
Trước hết về mức đóng BHYT, mỗi người một tháng chỉ đóng có 3% tiền lương tối thiểu chung, trong đó được Nhà nước hỗ trợ 30% trên tổng số mức đóng. Mỗi em khi tham gia BHYT được tự lựa chọn đăng ký cơ sở khám chữa bệnh (KCB) ban đầu nếu xét thấy thuận tiện nhất cho bản thân. Được cơ quan Bảo hiểm xã hội đảm bảo chi phí chăm sóc sức khoẻ ban đầu tại trường học. Trường hợp cấp cứu được điều trị tại bất kỳ cơ sở y tế nào của Nhà nước; khi bị ốm đau được đến nơi đăng ký KCB ban đầu để KCB ngoại trú và nội trú; nếu tình trạng vượt quá khả năng chuyên môn kỹ thuật của cơ sở KCB đó thì được chuyển lên tuyến trên có chuyên môn kỹ thuật cao hơn. Người tham gia BHYT khi đi KCB được cơ quan BHXH thanh toán các khoản chi phí KCB với mức nhất định theo quy định chung của Nhà nước. Điển hình trong năm học qua, BHXH tỉnh Gia Lai đã cấp trên 81.000 thẻ BHYT. Số này đều được tự chọn đăng ký KCB ban đầu trong tất cả các cơ sở KCB từ bệnh viện tuyến tỉnh đến các trạm xá nông lâm trường trong tỉnh. Qua tìm hiểu, được biết các cơ sở KCB đã tiếp nhận và điều trị kịp thời các bệnh thông thường, nhất là đã tích cực tổ chức điều trị nhiều em bị mắc bệnh trong đợt dịch sốt xuất huyết và phát ban do siêu vi rút trong thời gian đầu năm 2010. Đối với các em bị bệnh hiểm nghèo như: Bệnh tim bẩm sinh, hẹp hở van hai lá, bệnh bạch cầu cấp (ung thư máu), bệnh lu-put ban đỏ, ung thư buồng trứng… đều được chuyển đi các bệnh viện tuyến trung ương chữa trị. Theo thống kê có: 55.818 lượt HS, SV đi KCB, tăng so với năm học trước 44,9%. Tổng số tiền được BHXH thanh toán chi phí KCB trên 6,6 tỷ đồng. Ngoài ra, BHXH cũng đã thanh toán chi phí KCB cho nhiều em không may bị ốm đau bệnh tật nặng đến mức phí từ 5 triệu đến trên 60 triệu đồng. Điển hình em Hà Thị Tâm, HS Pleiku được thanh toán 14,5 triệu đồng, em Nguyễn thị Thanh Thủy sinh năm 1994, lớp 10A15 trường THPT Phan Bội Châu Pleiku được thanh toán 27 triệu đồng; em Nguyễn Thị Bạch Kim sinh năm 1998, lớp 7 trường THCS xã Đak Taley- Mang Yang được thanh toán 66,4 triệu đồng. Bên cạnh đó, các trường học đã sử dụng kinh phí trên 1,3 tỷ đồng do cơ quan BHXH để lại chi chăm sóc sức khỏe ban đầu cho học sinh, sinh viên đạt kết quả nhất định, góp phần hệ thống y tế trường học được củng cố và phát triển.

Tuy nhiên, số lượng HS, SV được hưởng quyền lợi về BHYT trong năm học qua tỷ lệ chỉ có 50,10% trên tổng số HSSV trong diện tham gia BHYT. Điển hình năm học 2009 - 2010 có địa phương số HS tham gia rất thấp: Toàn huyện Ia Pa chỉ đạt 18,1%, Đak Pơ (19,1%), Chư Sê (21,2%), Bên cạnh đó có tỷ lệ 46% đơn vị trường học trên phạm vi toàn tỉnh chưa triển khai BHYT HS, SV. Từ đó, nguồn kinh phí do cơ quan BHXH trích lại để hổ trợ chăm sóc sức khoẻ ban đầu cho HS,SV không có nên đã dẫn đến tần suất KCB trong HS,SV chiếm tỷ lệ cao. Cứ 100 em tham gia BHYT có 69 em đi KCB.

Qua thực tế tìm hiểu nguyên nhân của sự tồn tại trên là do: Vẫn có những trường hợp chưa thật sự nhận thức sâu sắc BHYT học sinh, sinh viên là một chính sách xã hội mang tính nhân đạo, nhân văn của Đảng và Nhà nước ta. Nhất là đối với một số giáo viên còn so đo tính toán thiệt hơn với các loại hình bảo hiểm thương mại khác nên không mặn mà với việc tuyên truyền, vận động gia đình và học sinh tham gia BHYT. Nhiều trường học chưa tổ chức tốt công tác y tế hoc đường theo Thông tư số 03/2000/TTLT-BYT-BGDĐT ngày 01/3/2000 của liên Bộ Y tế và Giáo dục-Đào tạo về việc hướng dẫn thực hiện công tác y tế học đường, do đó chưa thấy hết ý nghĩa nguồn kinh phí do cơ quan BHXH trích lại cho nhà trường để chăm sóc sức khỏe ban đầu cho HS, SV.

Thiết nghĩ, cần đẩy mạnh việc thực hiện BHYT đối với HS, SV trong nhà trường vào năm học tới. Vấn đề này không chỉ là thực hiện nghiêm túc những điều quy định tại Luật BHYT, là một biện pháp để giải quyết những vấn đề chiến lược của sự nghiệp chăm sóc sức khoẻ của nhân dân mà còn để tạo ra một thế hệ trẻ phát triển toàn diện cả về trí, đức, thể, mỹ. Đây cũng là yếu tố quan trọng góp phần hoàn thành mục tiêu trong giáo dục toàn diện HS, SV trong nhà trường.