Những bước tiến vững chắc trong mở rộng độ bao phủ BHXH, BHYT

Mở rộng độ bao phủ BHXH, BHYT là công tác có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc thực hiện các nhiệm vụ chính trị của BHXH Việt Nam cũng như thực hiện các chỉ tiêu, nhiệm vụ về phát triển BHXH, BHYT, từng bước mở rộng, vững chắc tiến tới mục tiêu BHXH, BHYT toàn dân mà Đảng, Nhà nước đã đề ra tại Nghị quyết 28-NQ/TW ngày 23/5/2018 của BCH Trung ương với phương châm: “mở rộng diện bao phủ BHXH, BHYT, BHTN vừa là nhiệm vụ của ngành BHXH Việt Nam, vừa là trách nhiệm của mỗi người dân”.

Qua hơn 30 năm hình thành và phát triển, BHXH Việt Nam đã thực hiện nhiều giải pháp dần tiến tới mục tiêu BHYT toàn dân; hết năm 2024, số người tham gia BHYT đạt 95,557 triệu người, chiếm 94,29% dân số và cơ bản đã đạt mục tiêu tại Nghị quyết 20-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương: “Tỉ lệ tham gia BHYT đạt 95% dân số vào năm 2025”.

Tỉ lệ tham gia BHYT tăng mạnh nhất từ năm 2000 (13,01%) đến năm 2005 (27,68%), và từ năm 2005 đến năm 2010 (59,58%), gấp 2,1 lần. Giai đoạn 2002 - 2005 đánh dấu sự hợp nhất bộ máy tổ chức thực hiện chính sách BHXH và BHYT, tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực hiện chính sách hiệu quả, chuyên nghiệp và phù hợp với thông lệ quốc tế. Việc hợp nhất này không chỉ mở rộng phạm vi bao phủ BHYT, mà còn nâng cao chất lượng dịch vụ, bảo đảm quyền lợi y tế và an sinh xã hội cho người dân, đặc biệt là những nhóm đối tượng yếu thế trong xã hội.

“Tỷ lệ và số người tham gia BHYT: Vào năm 1995, số người tham gia BHYT chỉ là 7,1 triệu người, chiếm 9,48% dân số; năm 2002, số người tham gia BHYT là 13,03 triệu, chiếm 16,5% dân số. Sau 20 năm, con số này đạt 68,446 triệu người,  chiếm 73,88% dân số (năm 2015) và chiếm 94,30% dân số năm 2024 với 95,523 triệu người.”

Năm 2020, toàn quốc có 16,188 triệu người tham gia BHXH, đến năm 2023 con số này là 18,418 triệu người. Đến hết năm 2024, số người tham gia BHXH đạt 20,159 triệu người, chiếm 42,71% lực lượng lao động trong độ tuổi, vững vàng tiến tới mục tiêu tại Nghị quyết 28-NQ/TW của Trung ương đề ra.

Bên cạnh đó, số người tham gia BHXH tự nguyện cũng có sự phát triển vượt bậc. Năm 2019, tăng trưởng số người tham gia BHXH tự nguyện bằng tổng số người tham gia của cả 11 năm trước cộng lại. Đến năm 2020, toàn quốc đã có 1,125 triệu người tham gia BHXH tự nguyện; năm 2024, số người tham gia là 2,311 triệu người (tăng 2 lần so với năm 2020), tương ứng 4,9% lực lượng lao động trong độ tuổi; vượt 2,3% so với mục tiêu giai đoạn đến năm 2025 tại Nghị quyết 28-NQ/TW của Ban chấp hành Trung ương… Những con số trên cho thấy sự tin tưởng ngày càng lớn của người dân vào hệ thống an sinh xã hội của Đảng và Nhà nước.

Nhiều mô hình, cách làm hay về phát triển người tham gia BHXH, BHYT

Để đạt được mục tiêu mở rộng độ bao phủ BHXH,BHYT và nâng cao chất lượng phục vụ người dân trong bối cảnh cơ cấu tổ chức mới, nhiều mô hình, cách làm hay đã được triển khai sâu rộng. Đặc biệt cần kể đến:

Mô hình “Đưa chính sách BHXH tự nguyện đến từng hộ gia đình” được triển khai từ khoảng năm 2019 và đặc biệt được đẩy mạnh trong giai đoạn từ 2020 đến nay. Mô hình này trở thành một cách làm  phổ biến và trọng tâm của các địa phương trong việc phát triển người tham gia BHXH tự nguyện. Theo mô hình này, cán bộ BHXH phối hợp với đại lý thu (bưu điện, hội phụ nữ, đoàn thể) đi từng ngõ, gõ từng nhà, trao tận tay tờ rơi, tư vấn trực tiếp về BHXH tự nguyện. Đối tượng chủ yếu là lao động phi chính thức, nông dân, tiểu thương, …. Năm 2019, BHXH Việt Nam phối hợp với Tổng Công ty Bưu điện Việt Nam tổ chức Lễ ra quân toàn quốc lần đầu tiên với chủ đề "Đưa chính sách BHXH, BHYT đến với người dân", triển khai thí điểm tại một số tỉnh như Tuyên Quang, Thanh Hoá,  Nghệ An,…. Năm 2019, Nghệ An có gần 4.000 người tham gia mới trong các đợt cao điểm ra quân. Năm 2023, con số này là hơn 8.000 người. Hiện nay, Nghệ An vẫn luôn được đánh giá là một trong những địa phương đi đầu với mô hình này, nhất là ở các huyện miền núi. Năm 2022, toàn tỉnh Thanh Hoá có hơn 6.000 người tham gia BHXH tự nguyện mới sau các chiến dịch tuyên truyền đến từng hộ dân. Mô hình này hiện được triển khai định kỳ, lồng ghép vào các tháng cao điểm tuyên truyền BHXH (tháng 5 và tháng 11 hàng năm) do BHXH Việt Nam phát động.

Các mô hình sáng tạo, linh hoạt trong công tác tuyên truyền, vận động người dân tham gia chính sách BHXH, BHYT đã được triển khai hiệu quả trên khắp cả nước

BHXH các địa phương thuộc Cụm Thi đua số 7 đã triển khai nhiều mô hình sáng tạo, hiệu quả. Tiêu biểu như các mô hình của Hội Liên hiệp Phụ nữ: “Nuôi heo đất mua thẻ BHYT”, “Biến rác thành thẻ BHYT”, “Hùn vốn mua thẻ BHYT”… đã thu hút đông đảo chị em phụ nữ tham gia. Các hoạt động xã hội hóa cũng huy động được nhiều nguồn lực hỗ trợ thẻ BHYT, sổ BHXH tự nguyện cho người có hoàn cảnh khó khăn. Tại Trà Vinh, mô hình “Nuôi heo đất tham gia BHXH tự nguyện” được nhân rộng với 40 tổ, 688 thành viên ở 9/9 huyện, góp phần phát triển trên 1.500 người tham gia trong năm 2021 (tăng gần 3 lần so với 2020) và hơn 2.200 người trong 5 tháng đầu năm 2022. Tại An Giang, nhiều mô hình tuyên truyền sáng tạo được triển khai như: “Vinh danh đơn vị thực hiện tốt chính sách BHXH, BHYT”, “Gia đình BHYT kiểu mẫu”, “Ống heo an sinh”, “Tổ tự quản BHYT kiểu mẫu”… BHXH thị xã Long Mỹ (Hậu Giang) cũng chủ động phối hợp với Bí thư Chi bộ, các hội đoàn thể để lồng ghép tuyên truyền chính sách BHXH vào các buổi họp, sinh hoạt chi hội và đẩy mạnh truyền thông qua mạng xã hội, góp phần hoàn thành vượt mức chỉ tiêu được giao.

Tại Quảng Trị, nhiều mô hình, giải pháp truyền thông về BHXH, BHYT được BHXH huyện triển khai hiệu quả như: mô hình “Gian hàng An sinh xã hội” do BHXH huyện Triệu Phong thực hiện; mô hình “Sân khấu hóa về BHXH tự nguyện” của BHXH huyện Cam Lộ; mô hình “Xây dựng khu dân cư điển hình trong tham gia BHYT và BHXH tự nguyện” do BHXH huyện Hướng Hóa triển khai tại thị trấn Lao Bảo,…. Qua đó, công tác triển khai thực hiện chính sách BHXH, BHYT trên địa bàn tỉnh đã có sự chuyển biến rõ nét trong nhận thức và hành động, góp phần tạo niềm tin sâu sắc trong toàn xã hội về các chính sách an sinh xã hội của Đảng và Nhà nước nói chung và chính sách BHXH, BHYT nói riêng. Trong năm 2024, toàn tỉnh đã phát triển được 59.850 người tham gia BHXH bắt buộc; 28.980 người tham gia BHXH tự nguyện; 633.800 người tham gia BHYT- đạt tỷ lệ bao phủ 96,88% dân số, vượt 1,68% so với chỉ tiêu Thủ tướng Chính phủ giao tại Quyết định số 546/QĐ-TTg ngày 29/4/2022 và chỉ tiêu cam kết với Ban Thường vụ Tỉnh ủy năm 2024.

Còn tại tỉnh Quảng Nam, để chính sách BHXH tự nguyện đến gần và hấp dẫn hơn với người dân, chị Đỗ Thị Bích Hoa (Phòng Truyền thông, BHXH tỉnh Quảng Nam) đã tham mưu đổi mới tuyên truyền chính sách BHXH tự nguyện thông qua nghệ thuật sân khấu dân gian Bài chòi, một loại hình nghệ thuật dân ca đã được UNESCO ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Mỗi buổi tuyên truyền đã thu hút khoảng 300 đến 500 người xem, đặc biệt có buổi thu hút cả ngàn người. Đến nay, khoảng hơn 8.000 người được tuyên truyền, hiểu sâu hơn về chính sách BHXH thông qua hình thức truyền thông mới này, góp phần vào kết quả chung của toàn tỉnh.

Có thể thấy, các mô hình sáng tạo, linh hoạt trong công tác tuyên truyền, vận động người dân tham gia chính sách BHXH, BHYT đã được triển khai hiệu quả trên khắp cả nước, góp phần nâng cao tỷ lệ bao phủ, hướng tới mục tiêu bảo hiểm toàn dân.

Nguồn:                                                                                                

1. Báo cáo Kết quả công tác chỉ đạo điều hành năm 2024 của Ngành Bảo hiểm xã hội Việt Nam

2. Báo cáo Kết quả công tác chỉ đạo điều hành tháng 4/2025; nhiệm vụ công tác tháng 5/2025

3. Báo cáo 30 năm thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế của ngành Bảo hiểm xã hội Việt Nam (1995-2025)

4. https://danso.org/viet-nam