Có thể nói rằng, việc triển khai mở rộng người lao động để thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện theo tinh thần Quyết định số 190/2007/ NĐ- CP của Chính phủ: “Hướng dẫn một số điều của Luật BHXH về BHXH tự nguyện” là một việc làm có ý nghĩa quan trọng, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu của Đảng Cộng sản Việt Nam: Mọi người đều bình đẳng giữa quyền, nghĩa vụ và thụ hưởng chính sách, chế độ BHXH, góp phần giảm bớt gánh nặng tài chính cho mọi gia đình, ổn định an sinh xã hội.

Từ nhận thức đó, trong thời gian qua BHXH Gia Lai đã tập trung rất cao trong việc xây dựng kế hoạch, bước đi thích hợp để thực hiện BHXH tự nguyện trên địa bàn tỉnh. Tham mưu cho UBND tỉnh đã ban hành công văn 1767/UBND- VX ngày 26/6/2008 chỉ đạo các ngành, các cấp có chức năng trên địa bàn phối hợp triển khai phổ biến, quán triệt các văn bản quy định của Chính phủ và các Bộ ngành có liên quan; tuyên truyền đến mọi người lao động nắm, hiểu rõ chính sách, chế độ, nghĩa vụ, trách nhiệm và quyền lợi BHXH tự nguyện. Đồng thời tổ chức tập huấn, quán triệt các nội dung tác nghiệp về nghiệp vụ thu BHXH tự nguyện cho đội ngũ Đại lý thu BHXH, BHYT tự nguyện; phân cấp, chỉ đạo BHXH các huyện , thị xã, thành phố tập trung triển khai. Đối với BHXH các huyện, thị xã, thành phố đã tham mưu và dưới sự chỉ đạo của các cấp uỷ, UBND các huyện, thị xã, thành phố chủ trì triển khai phổ biến, quán triệt và giao nhiệm vụ các cơ quan, đơn vị trên địa bàn triển khai thực hiện BHXH tự nguyện theo các quy định của pháp luật.

Kết quả qua tổ chức triển khai vận động, hằng năm số người tham gia có tăng lên, năm 2010 có 340 người, năm 2011 có 575 người và đến 9 tháng đầu năm 2012 có 483 người với tổng số tiền đóng BHXH tự nguyện trên 1,5 tỷ đồng. Tuy nhiên so với tiềm năng lao động cần phải khai thác, như: “Người lao động làm việc theo hợp đồng lao động có thời hạn dưới 3 tháng; cán bộ không chuyên trách cấp xã; người tham gia các hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, kể cả xã viên không hưởng tiền lương, tiền công trong hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã; người lao động tự tạo việc làm chưa được tham gia BHXH”, thì chỉ số kết quả này rất khiêm tốn. Chỉ tính riêng đối tượng cán bộ không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn tham gia chỉ chiếm tỷ lệ 3,97% trên tổng số, xã viên hợp tác xã tham gia chiếm tỷ lệ: 4,9%. Số còn lại tham gia chỉ số người đã tham gia BHXH bắt buộc nay đã chốt sổ BHXH.

Với tỷ lệ nêu trên, cho thấy, người lao động chưa mặn mà với BHXH tự nguyện là bởi: Đây là một loại hình mới, công tác tuyên truyền chưa đi sâu vào tiềm thức của người lao động. Đa số lao động nông nghiệp hoặc tự tạo việc làm, thu nhập bấp bênh theo thời vụ nên khả năng bất ổn định trong tham gia BHXH tự nguyện của họ xảy ra rất cao. Đặc biệt đối với một tỉnh miền núi, số lao động là người dân tộc thiểu số chiếm tỷ lệ tương đối cao. Cái khó nhất, đó là tư tưởng “chưa ý thức phòng xa” vẫn là tính cố hữu, không dễ dàng ngày một ngày hai cải biến được. Các đối tượng này đang sinh sống và lao động khắp tận buôn, làng trong tỉnh, đòi hỏi vận động tham gia BHXH tự nguyện phải đi sâu đến từng hộ dân trong khi đó lực lượng cán bộ, viên chức ngành BHXH thì mỏng, bộ máy thì chưa vươn tới cấp xã, phường, thị trấn. Mặt khác, người lao động còn có ý kiến rằng: Khi tham gia BHXH tự nguyện chỉ được hưởng chế độ hạn hẹp, không mở rộng như người tham gia BHXH bắt buộc.

Vậy cần có giải pháp nào để vượt qua trước những khó khăn, thách thức như đã nêu ở trên. Qua thực tiễn triển khai chúng tôi thấy, nên chăng: Không chỉ cơ quan BHXH mà đòi hỏi cần có sự tăng cường chỉ đạo của cấp uỷ, chính quyền, phối hợp của các ngành đoàn thể trên địa bàn. Đối với cơ quan BHXH các huyện cần đẩy mạnh việc động viên, bồi dưỡng đội ngũ Đại lý thu BHXH, BHYT tự nguyện để tích cực trực tiếp tuyên truyền vận động. Với phương pháp cố gắng vận dụng được phương thức vận động các nhóm đối tượng theo yêú tố thuận lợi và có số đối tượng tham gia BHXH tự nguyện nhiều nhất. Cụ thể, tuỳ thuộc vào yếu tố: Về nhận thức, nhu cầu, sự mong muốn tham gia của từng nhóm đối tượng mà lần lượt triển khai thực hiện. Theo nguyên tắc dễ trước- khó sau. Điển hình như: Đối tượng cán bộ, xã, phường, thị trấn không chuyên trách hiện nay thể hiện rõ yếu tố thuận lợi: Nắm bắt, nhận thức vễ BHXH tự nguyện nhanh chóng và có ý thức cao trong việc chấp hành tốt chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước. Nếu chúng ta biết cách tranh thủ sự chỉ đạo với cấp uỷ, chính quyền, đoàn thể cấp xã, phường, thị trấn vận động tốt thì có khả năng nhóm đối tượng này đăng ký tham gia rất cao. Tương tự, lần lượt với các nhóm: Đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, người lao động nghỉ việc đủ tuổi nghỉ hưu mà chưa đủ năm đóng BHXH; thân nhân của cán bộ, viên chức; hội viên các đoàn thể; xã viên hợp tác xã hoặc những người lao động có nguồn thu nhập ổn định, nông dân và những lao động tự tạo việc làm... Những đối tượng này cần có kế hoạch thống kê, xác định số lượng để phối hợp với các đoàn thể, hợp tác xã triển khai vận động. Bên cạnh đó cũng đề nghị cần sửa đổi bổ sung chế độ BHXH tự nguyện theo nguyện vọng của người lao động. Thiết nghĩ với những giải pháp tích cực như vậy thì mới góp phần hoàn thành nhanh mục tiêu: “Tiến tới mọi người được hưởng BHXH” mà Nghị quyết Đại hội XI của Đảng toàn quốc đề ra.