Như chúng ta biết để được hưởng chế độ hưu trí phải hội đủ điều kiện về thời gian và tuổi đời tham gia BHXH. Riêng về điều kiện thời gian thì phải đóng đủ từ 20 năm trở lên. Đối với tuổi đời, hiện nay còn có một số ý kiến khác nhau. Có người cho rằng tối đa phải đủ 60 tuổi đối với nam, 55 tuổi đối với nữ hoặc cao hơn nữa. Vấn đề quy định này có tầm quan trọng đến công tác thu, nộp BHXH và góp phần ổn định nguồn quỹ của nó. Hiểu như thế nào cho đúng, chúng tôi nêu một số nội dung để chúng ta cùng tham khảo.

Trước hết chúng ta xem xét các quy định: Tại Luật Cán bộ, Công chức số 22/2008/QH12 ngày 13 tháng 11 năm 2008 ở khoản 1, Điều 31 và khoản 1 Điều 60 đều quy định, cán bộ, công chức nghỉ hưu theo quy định của Bộ luật Lao động.

Luật Viên chức số 58/2010/QH12, ngày 15 tháng 11 năm 2010, tại khoản 1, Điều 46 quy định: Viên chức được hưởng chế độ hưu trí theo quy định của pháp luật về lao động và pháp luật về Bảo hiểm xã hội.

Luật Công an nhân dân số 54/2005/QH11, ngày 29 tháng 11 năm 2005 tại khoản 1 Điều 28 quy định hạn tuổi phục vụ cao nhất của sĩ quan Công an nhân dân: Cấp úy 50 tuổi; Thiếu tá, Trung tá, nam 55, nữ 53 tuổi; Thượng tá, nam 58, nữ 55 tuổi; Đại tá, cấp tướng, nam 60, nữ 55 tuổi. Tại khoản 3 Điều 28 nói trên có quy định: sĩ quan Công an nhân dân có đủ điều kiện bảo hiểm xã hội của Nhà nước thì được nghỉ hưu; trường hợp có thời gian công tác trong Công an nhân dân đối với nam đủ 25 năm, nữ đủ 20 năm, nếu sức khỏe yếu, năng lực hạn chế, do yêu cầu công tác hoặc tự nguyện xin nghỉ thì được nghỉ hưu trước hạn tuổi quy định tại khoản 1 Điều này (tức là Điều 28).

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam số 19/2008/QH12 ngày 03 tháng 6 năm 2008 tại khoản 1 Điều 13 quy định hạn tuổi cao nhất của sĩ quan phục vụ tại ngũ theo cấp bậc quân hàm: Cấp úy, nam, nữ đều 46 tuổi; Thiếu tá, nam, nữ đều 48 tuổi; Trung tá, nam, nữ đều 51 tuổi; Thượng tá, nam, nữ đều 54 tuổi; Đại tá, nam 57, nữ 55 tuổi; cấp tướng, nam 60, nữ 55 tuổi. Khoản 2 Điều 35 của Luật này quy định sĩ quan thôi phục vụ tại ngũ theo các hình thức nghỉ hưu, chuyển ngành, phục viên, nghỉ theo chế độ bệnh binh.

Tại Luật Bảo hiểm xã hội số 71/2006/QH11 ngày 29 tháng 6 năm 2006 quy định điều kiện hưởng lương hưu: Khoản 1 Điều 50, quy định cho số đông (không kể các trường hợp đặc biệt, ngoại lệ) dù dân sự hay quân sự đều có độ tuổi như nhau, "Nam đủ sáu mươi tuổi, nữ đủ năm mươi lăm tuổi" và Bộ luật Lao động cũng quy định: người lao động được hưởng chế độ hưu trí khi có đủ điều kiện về tuổi đời và thời gian đóng bảo hiểm xã hội. Độ tuổi để người lao động hưởng chế độ hưu trí là 60 tuổi đối với nam và 55 tuổi đối với nữ.

Như vậy, căn cứ các nội dung trên, người lao động được đóng BHXH đến tối đa 60 tuổi đối với nam và 55 tuổi đối với nữ. Đồng thời tại Nghị định số 46/2010/NĐ- CP ngày 27/04/2010 cũng đã xác định thời điểm ra quyết định hưu trí, tính hưởng chế độ hưu trí, cụ thể: Trước 6 tháng, tính đến ngày người lao động đủ tuổi nghỉ hưu (60 tuổi đối với nam, 55 tuổi đối với nữ), cơ quan có thẩm quyền quản lý cán bộ, công chức, viên chức ra thông báo bằng văn bản, thông báo cho người lao động biết thời điểm nghỉ hưu. Trước 3 tháng, tính đến ngày đủ tuổi nghỉ hưu, cơ quan có thẩm quyền quản lý cán bộ, công chức, viên chức ra quyết định nghỉ hưu. Thời điểm nghỉ hưu trong quyết định là thời điểm người lao động đủ tuổi nghỉ hưu. Trong thời gian này, cơ quan quản lý, sử dụng cán bộ, công chức, viên chức chuẩn bị người thay thế để nhận bàn giao công việc và làm các thủ tục về bảo hiểm xã hội.

Tuy nhiên các trường hợp sau đây được đóng BHXH trên số tuổi tối đa nêu trên, đó là: Trong trường hợp đặc biệt, đối với cán bộ giữ chức vụ từ Bộ trưởng hoặc tương đương trở lên có thể được kéo dài thời gian công tác theo quy định của cơ quan có thẩm quyền (Theo Điều 31, Luật CB,CC) . Người tham gia BHXH tự nguyện đủ 60 tuổi đối với nam, đủ 55 tuổi đối với nữ, có từ đủ 15 năm đóng BHXH trở lên, có nhu cầu đóng tiếp BHXH tự nguyện cho đến khi đủ 20 năm đóng BHXH. Hoặc nam từ đủ 60 tuổi trở lên, nữ từ đủ 55 tuổi trở lên đã có từ đủ 15 năm đóng BHXH bắt buộc trở lên mà chưa nhận BHXH một lần, có nhu cầu đóng tiếp BHXH tự nguyện cho đến khi đủ 20 năm đóng BHXH (Điều 9, Nghị định số 190/2007/NĐ- CP ngày 28/12/2007 của Chính phủ hướng dẫn một số điều của Luật Bảo hiểm xã hội về BHXH tự nguyện).

Qua thực tế, trong công tác thu BHXH, cá biệt xuất hiện có cán bộ, công chức, viên chức là nam giới không nằm trong diện quy định được kéo dài thời gian công tác vẫn còn nộp BHXH bắt buộc trong độ tuổi quá 60. Theo chức năng được giao, cơ quan BHXH gửi công văn đến đơn vị chủ quản nhắc nhở và giải quyết các trường hợp này đúng quy định Luật cán bộ, công chức, Viên chức.

Cũng có trường hợp đặt ra phải giải quyết như thế nào trong công tác thu BHXH đối với người lao động là nam giới có ký hợp đồng không xác định thời hạn trong điều kiện bình thường với một đơn vị sản xuất kinh doanh. Khi đủ 60 tuổi, nhưng chưa đủ 20 năm đóng BHXH? Nội dung này, theo diều 36, 38 Bộ luật lao động năm 1994 được sửa đổi bổ sung năm 2002,2006 và 2007 không nêu cụ thể về chấm dứt hợp đồng với người lao động do hết tuổi lao động. Bộ luật lao động năm 2012 có hiệu lực kể từ ngày 01/5/2013 đã bổ sung phù hợp, cụ thể: Khoản 4 điều 36 Bộ luật quy định các trường hợp chấm dứt hợp đồng lao động trong đó có trường hợp: “Người lao động đủ điều kiện về thời gian đóng bảo hiểm xã hội và tuổi hưởng lương hưu theo quy định tại Điều 187 của Bộ luật này”. Điều 187 Bộ Luật lao động 2012 quy định về tuổi nghỉ hưu như sau: “Người lao động bảo đảm điều kiện về thời gian đóng bảo hiểm xã hội theo quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội được hưởng lương hưu khi nam đủ 60 tuổi, nữ đủ 55 tuổi”.

Vây, nếu chưa đóng đủ 20 năm bảo hiểm xã hội mà đủ 60 tuổi thì đơn vị không thể chấm dứt hợp đồng với lý do đã hết tuổi lao động. Áp dụng Điều 123 Bộ Luật lao động năm 1994 (Bộ Luật lao động năm 2012 là Điều 166 ) sử dụng người lao động cao tuổi (người lao động nam trên 60 tuổi, nữ trên 55 tuổi) và Điều 124 Bộ Luật lao động năm 1994 (Bộ Luật lao động năm 2012 là Điều 167): Khi có nhu cầu, người sử dụng lao động có thể thoả thuận với người lao động cao tuổi có đủ sức khỏe kéo dài thời hạn hợp đồng lao động hoặc giao kết hợp đồng lao động mới. Tiếp tục đóng BHXH cho đến khi đủ 20 năm.