Đó là vấn đề được đặt ra tại Hội nghị tập huấn công tác đấu thầu thuốc do BHXH Việt Nam tổ chức tại Hà Nội ngày 24/8. Phó Tổng Giám đốc Nguyễn Minh Thảo chủ trì Hội nghị. Tham dự Hội nghị có Giám đốc, Phó Giám đốc phụ trách công tác giám định BHYT, trưởng phòng Giám định BHYT và cán bộ phụ trách công tác đấu thầu thuốc của BHXH 33 tỉnh, thành phố khu vực phía Bắc, đại diện BHXH Bộ Quốc phòng, BHXH Bộ Công an.
 

Phó Tổng Giám đốc Nguyễn Minh Thảo phát biểu tại Hội nghị

Hội nghị được nghe đại diện Vụ Kế hoạch-Tài chính (Bộ Y tế), lãnh đạo Ban Dược và Vật tư y tế giới thiệu những nội dung cơ bản của Thông tư liên tịch số 01; dự thảo Thông tư hướng dẫn lập hồ sơ mời thầu mua thuốc; danh mục hỗ trợ việc tổ chức đấu thầu mua thuốc; báo cáo tình hình đấu thầu, việc tham gia của cơ quan BHXH trong quá trình đấu thầu mua thuốc tại cơ sở khám, chữa bệnh năm 2010-2011; dự thảo hướng dẫn BHXH tỉnh tham gia đấu thầu mua thuốc của BHXH Việt Nam. Hội nghị dành nhiều thời gian thảo luận, trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm trong công tác đấu thầu thuốc.

Một số khó khăn trong thực hiện đấu thầu thuốc

Đồng chí Nguyễn Quang Ân, Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch-Tài chính (Bộ Y tế) cho biết: Thuốc là loại hàng hóa đặc thù, việc đấu thầu mua thuốc vừa phải tuân thủ Luật Đấu thầu lại vừa phải tuân thủ Luật Dược nên có nhiều bất cập. Những năm trước đây, hành lang pháp lý cho công tác đấu thấu mua thuốc chưa hoàn thiện, việc đấu thấu mua thuốc vẫn còn mang tính vận dụng cũng là một trong những khó khăn của công tác này.

Đánh giá về vai trò của cơ quan BHXH trong quá trình đấu thầu thuốc năm 2011, đồng chí Vũ Xuân Hiển, Trưởng Ban Dược và Vật tư y tế (BHXH Việt Nam) cho biết: Năm 2011, có 27 BHXH tỉnh tham gia vào quá trình đấu thầu cung ứng thuốc. Việc tham gia vào quá trình đấu thầu chủ yếu tại các tỉnh thực hiện đấu thầu tập trung và thường chỉ tham gia một số giai đoạn trong quá trình đấu thầu. Việc thực hiện đấu thầu theo quy định trước đây (Thông tư 10) có nhiều khó khăn đối với cả 3 hình thức đấu thầu (tập trung, đại diện hay đấu thầu riêng lẻ). Căn cứ xây dựng kế hoạch đấu thầu không căn cứ vào sử dụng năm trước, dự trù sử dụng tùy tiện và chỉ mang tính hình thức, không thực hiện mua sắm như kế hoạch đấu thầu vẫn còn phổ biến; phân chia gói thầu không phù hợp, tổ chức đấu thầu trọn gói đã hạn chế số lượng nhà thầu tham gia; lựa chọn quá nhiều biệt dược cho 01 thuốc; một tên generic chọn nhiều mặt hàng khác nhau không có căn cứ thỏa đáng; vẫn còn tình trạng đưa vào danh mục đấu thầu quy định về quy cách đặc biệt (không có lợi thế về sử dụng) nhằm hướng tới một đơn vị cung ứng cụ thể; không xây dựng giá gói thầu mà tổ chức đấu giá các mặt hàng (không đúng với bản chất của đấu thầu); căn cứ báo giá của các đơn vị cung ứng để xây dựng giá gói thầu nên một số mặt hàng giá trúng thầu cao (có trường hợp cao hơn giá biệt dược gốc cùng loại). Bên cạnh đó, ngay trong quá trình xây dựng hồ sơ mời thầu cũng thể hiện một số bất cập: việc đưa một số tiêu chí đánh giá năng lực kinh nghiệm nhà thầu nhằm chỉ một số ít (thậm chí chỉ 1 nhà thầu) đáp ứng; xây dựng tiêu chuẩn kỹ thuật một số mặt hàng có hướng chỉ định thầu hay đưa ra một số tiêu chí đánh giá mang tính chủ quan. Trong đánh giá hồ sơ đấu thầu và phê duyệt kết quả, không kiểm tra toàn bộ các mặt hàng theo tiêu chuẩn kỹ thuật đã xây dựng mà chủ yếu xét giá theo nhà thầu kê khai; nhiều mặt hàng trong hồ sơ mời thầu không rõ ràng, khi đánh giá chủ yếu theo nhận định chủ quan của bộ phận đánh giá; nhầm lẫn khi xem xét xuất xứ đối với một số mặt hàng liên doanh sản xuất. Theo báo cáo kết quả đấu thầu năm 2011, giá thuốc của cùng một thuốc thành phẩm do cùng cơ sở sản xuất có sự chênh lệch bất hợp lý giữa các cơ sở KCB giữa các tỉnh, thậm chí ngay cả giữa cơ sở KCB trên cùng một địa bàn thành phố, ví dụ như cùng là Cefoperazon* hàm lượng 1g của Ấn Độ ở Đồng Tháp có giá 18.000 đồng thì ở Cần Thơ là 30.000 đồng; Cefoperazon hàm lượng 1g của nhà sản xuất Pharbaco (Việt Nam) tại Bệnh viện Phổi Trung ương là 28.000 đồng thì ở Bệnh viện Trung ương Huế là 36.750 đồng,.v.v…; thuốc có cùng nguồn gốc, xuất xứ có giá khác nhau…

Nhiều đại biểu đến từ BHXH các địa phương khẳng định: Thực hiện các quy định trước đây về đấu thầu thuốc, cơ quan BHXH thường chỉ được mời tham dự một giai đoạn trong quá trình đấu thầu, thậm chí có nơi chỉ được mời tham gia chứng kiến mở thầu. Do vậy, hầu như cơ quan BHXH chưa có tiếng nói gì trong việc đấu thầu thuốc dù hiện nay chi phí thuốc BHYT đang chiếm khoảng 30% tổng chi phí về thuốc tại các cơ sở y tế và bằng 60% tổng chi khám, chữa bệnh BHYT. Bên cạnh đó, với khoảng 22.000 loại thuốc đang được cấp phép lưu hành tại Việt Nam, việc xác định giá tối đa của từng loại thuốc là cực kỳ khó khăn trong khi những thông tin về giá thuốc cũng chưa được Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế) cập nhật thường xuyên…

Thực hiện tốt Thông tư 01: Cơ quan BHXH cần chủ động tham gia vào mọi khâu của quá trình đấu thầu thuốc

Theo quy định tại Khoản 4, Điều 26, Thông tư số 01: “Cơ quan BHXH tham gia vào các Hội đồng thẩm định kế hoạch đấu thầu, tham gia tổ xét thầu và thẩm định kết quả lựa chọn nhà thầu của các đơn vị đấu thầu mua thuốc từ nguồn Quỹ BHYT theo phân cấp của Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam”. Đây chính là hành lang pháp lý quan trọng để BHXH các tỉnh, thành phố chủ động phối hợp với Sở Y tế tỉnh trong việc cử người tham gia Tổ chuyên gia đấu thầu và Tổ thẩm định đấu thầu của tỉnh.

Để nâng cao vai trò của cơ quan BHXH trong việc tham gia Hội đồng đấu thầu thuốc, BHXH tỉnh cần chủ động thành lập Tổ tham gia đấu thầu mua thuốc của BHXH tỉnh do Giám đốc hoặc Phó Giám đốc phụ trách lĩnh vực BHYT trực tiếp làm Tổ trưởng. Tùy theo hình thức tổ chức đấu thầu của các cơ sở khám, chữa bệnh và quy mô số lượng các đơn vị tổ chức đấu thầu để quyết định số lượng thành viên Tổ tham gia đấu thầu mua thuốc của BHXH tỉnh. Do lĩnh vực đấu thầu thuốc mang những đặc thù đặc trưng nên các thành viên tham gia Tổ đấu thầu phải đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn tại Điều 9 Luật Đấu thầu và quy định cụ thể của BHXH Việt Nam: có chứng chỉ đấu thầu theo quy định; có trình độ chuyên môn là bác sỹ, dược sỹ, cử nhân kinh tế; có thời gian công tác từ 3 năm trở lên trong lĩnh vực chuyên môn nghiệp vụ; hiểu biết về lĩnh vực thuốc và các quy định của pháp luật về công tác đấu thầu thuốc. Tổ trưởng Tổ tham gia đấu thầu mua thuốc của BHXH tỉnh tham gia trực tiếp vào Hội đồng thẩm định kế hoạch đấu thầu mua thuốc. Giám đốc BHXH tỉnh cử cán bộ trong Tổ tham gia đấu thầu mua thuốc của BHXH tỉnh tham gia vào Tổ chuyên gia và Tổ thẩm định đấu thầu thuộc Hội đồng đấu thầu mua thuốc tại Sở Y tế hoặc tại các cơ sở khám, chữa bệnh BHYT, vì 2 tổ này hoạt động độc lập nên thành viên thuộc cơ quan BHXH được cử vào Tổ chuyên gia đấu thầu thì không tham gia Tổ thẩm định đấu thầu và ngược lại. Các thành viên tham gia Tổ chuyên gia và Tổ thẩm định cần thực hiện đầy đủ các nhiệm vụ theo quy định tại Thông tư số 01.

Kết luận Hội nghị, Phó Tổng Giám đốc Nguyễn Minh Thảo nhận định: Công tác đấu thầu thuốc là một lĩnh vực khó và phức tạp, đòi hỏi đội ngũ cán bộ tham gia cần phải có năng lực, trình độ, tâm huyết và trách nhiệm cao trong công việc.

Phó Tổng Giám đốc yêu cầu: Đối với Ban Dược và Vật tư y tế, cần tổng hợp đầy đủ ý kiến tham gia của các địa phương, phân tích, đánh giá, tiếp thu để nhanh chóng hoàn thiện dự thảo Công văn hướng dẫn BHXH các địa phương tham gia đấu thầu mua thuốc tại các cơ sở y tế; trong quá trình triển khai thực hiện, cần theo dõi sát các địa phương để có biện pháp hỗ trợ, can thiệp kịp thời, đảm bảo 65 đơn vị trong toàn Ngành thực hiện có hiệu quả Thông tư 01, phát huy được vai trò của cơ quan BHXH trong công tác đấu thầu thuốc, về cấp độ có thẻ khác nhau nhưng phải đảm bảo hiệu quả thực hiện; tổ chức tổng kết, đánh giá kết quả sau 01 năm, 02 năm thực hiện Thông tư 01 để nhận định những khó khăn, tồn tại, vướng mắc cần tiếp tục tháo gỡ; tham mưu, đề xuất những biện pháp quản lý thuốc, công tác đấu thầu thuốc. Tham gia với các bộ, ngành trong việc ban hành các văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực quản lý thuốc và đấu thầu thuốc.

Đối với BHXH các địa phương, tiếp tục nghiên cứu sâu các văn bản quy phạm pháp luật và các văn bản liên quan về công tác quản lý thuốc và đấu thầu thuốc, Luật Dược, Luật Đấu thầu; trang bị cho toàn bộ đội ngũ cán bộ giám định, đặt mục tiêu phấn đấu 3 đến 5 năm sau chúng ta sẽ có một đội ngũ chuyên gia thực hiện tốt công tác đấu thầu thuốc. Trước mắt cần có sự chuẩn bị thật tốt các điều kiện cần thiết (nhân lực, trang thiết bị, thông tin) để tham gia có hiệu quả vào Hội đồng thẩm định kế hoạch đấu thấu và 02 Tổ chuyên gia, Tổ thẩm định đấu thầu thuộc Hội đồng đấu thầu mua thuốc của địa phương. Cần chủ động phối hợp với Sở Y tế để cử người tham gia công tác đấu thầu; chủ động tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương trong việc chỉ đạo Hội đồng đấu thầu thuốc của tỉnh thực hiện nghiêm túc Thông tư 01. Thực hiện tốt công tác đào tạo, tập huấn cho đội ngũ cán bộ làm công tác BHYT nói chung và công tác đấu thầu thuốc nói riêng, vừa tham gia các đợt tập huấn của Ngành, vừa chủ động tự đào tạo cho cán bộ. Thực hiện tốt công tác báo cáo, thống kê vì đây chính là nguồn dữ liệu quan trọng để cơ quan Trung ương có tổng kết, đánh giá quá trình triển khai thực hiện và có sự chỉ đạo sát sao, kịp thời. Đồng thời đây cũng là nguồn thông tin quan trọng để cung cấp cho các tỉnh có sự so sánh và làm cơ sở xây dựng, bảo vệ giá trong quá trình đấu thầu ở địa phương mình. Trong điều kiện trước mắt còn thiếu về nhân lực, cần tập trung lựa chọn những nhóm thuốc chủ yếu, nhóm thuốc chi phí lớn để tăng cường kiểm soát.