Theo quy định, người tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) khi nghỉ việc thì được hưởng chế độ BHXH. Cơ quan BHXH có trách nhiệm thực hiện giải quyết và tổ chức chi trả các chế độ BHXH cho người lao động, người hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH hàng tháng và thân nhân của họ theo quy định của pháp luật. Việc chi trả được thực hiện thông qua các hình thức bằng tiền mặt hoặc bằng tài khoản thẻ cá nhân (ATM). Tùy điều kiện cụ thể và tình hình thực tế tại địa phương, cơ quan BHXH ủy quyền cho tổ chức hoặc cá nhân thực hiện chi trả các chế độ BHXH cho người được hưởng thông qua Hợp đồng quản lý, chi trả lương hưu, trợ cấp BHXH. Tuy nhiên, trong một quy trình quản lý, chi trả các chế độ BHXH không chỉ có trách nhiệm của cơ quan BHXH, các tổ chức, cá nhân được cơ quan BHXH ủy quyền chi trả mà người được thụ hưởng các chế độ BHXH cũng phải có trách nhiệm thực hiện đúng các quy định về quản lý, chi trả các chế độ BHXH.

Đối với người hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH bằng tiền mặt, thực hiện đầy đủ các thủ tục theo quy định khi:

- Mới nhận lương hưu, trợ cấp BHXH lần đầu do BHXH Bộ Quốc phòng, BHXH Bộ Công an, BHXH Ban Cơ yếu Chính phủ chuyển đến (kể cả người hưởng ở nơi khác mới chuyển đến) phải đến cơ quan BHXH tỉnh (theo thông báo của cơ quan BHXH) để làm thủ tục đăng ký nhận lương hưu, trợ cấp BHXH, đăng ký địa chỉ cơ sở y tế khám, chữa bệnh ban đầu ở nơi cư trú, đồng thời trả lại thẻ BHYT cũ còn giá trị sử dụng (đối với người đang hưởng ở tỉnh khác chuyển đến – nếu có). Trường hợp chưa đến làm thủ tục đăng ký nhận lương hưu, trợ cấp BHXH thì cơ quan BHXH chưa thực hiện chi trả cho đến khi người hưởng đến cơ quan BHXH làm đầy đủ thủ tục theo quy định.

- Truy lĩnh chế độ BHXH hàng tháng trong các trường hợp tạm dừng hưởng hoặc không còn tên trong danh sách chi trả nhưng còn chế độ các tháng trước chưa nhận; chuyển đổi phương thức hưởng (từ hưởng bằng tiền mặt chuyển sang hưởng qua tài khoản thẻ ATM và ngược lại); thay đổi nơi nhận lương hưu, trợ cấp BHXH hàng tháng; xác nhận đối tượng tuất từ đủ 15 tuổi đến dưới 18 tuổi còn đang học phổ thông; đổi tên người đứng sổ trợ cấp và một số trường hợp khác theo quy định.

- Hàng tháng đến tại đại diện chi trả ở xã, phường, thị trấn nơi cư trú để nhận lương hưu, trợ cấp BHXH, thời gian và địa điểm chi trả theo thông báo của cơ quan BHXH. Đối với người nhận lương hưu, trợ cấp BHXH lần đầu (kể cả người nơi khác mới chuyển đến) phải xuất trình chứng minh nhân dân hoặc giấy tờ tùy thân có ảnh với đại diện chi trả. Nếu không đến nhận trực tiếp thì ủy quyền cho thân nhân nhận thay, người nhận thay phải có giấy lĩnh thay theo mẫu quy định và thực hiện đầy đủ trách nhiệm của người lĩnh thay theo quy định của pháp luật.

Đối với người hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH bằng thẻ ATM:

- Mới được giải quyết chế độ hoặc từ tỉnh khác chuyển đến có nhu cầu lĩnh tiền qua ATM hoặc chuyển từ lĩnh tiền mặt sang lĩnh bằng ATM thì được tự lựa chọn ngân hàng thuận lợi nhất và có đủ điều kiện cung cấp dịch vụ ATM trên địa bàn nơi cơ quan BHXH thực hiện chi trả, để tự mở tài khoản thẻ và đăng ký số hiệu tài khoản, tên Ngân hàng mở tài khoản ATM với cơ quan BHXH theo mẫu quy định (nếu đã có thẻ thì ghi rõ số tài khoản thẻ, Ngân hàng nơi mở tài khoản vào mẫu quy định và gửi cơ quan BHXH). Chi phí phát hành thẻ ATM lần đầu, lệ phí chuyển tiền vào tài khoản thẻ ATM của người hưởng do cơ quan BHXH thanh toán; chi phí duy trì tài khoản hàng năm theo quy định của Ngân hàng thương mại do người hưởng tự thanh toán.

- Tháng 5 và tháng 11 hàng năm người hưởng chế độ BHXH qua ATM phải đến đại diện chi trả tại xã, phường, thị trấn hoặc cơ quan BHXH cấp huyện nơi đăng ký hưởng chế độ để xác nhận chữ ký theo mẫu quy định (một số trường hợp cụ thể khác, thực hiện theo hướng dẫn của cơ quan BHXH).

Các trường hợp hưởng chế độ BHXH bằng tiền mặt mà quá 06 tháng liên tục không nhận tiền hoặc hưởng chế độ BHXH qua thẻ ATM không ký xác nhận định kỳ (tháng 5 và tháng 11 hàng năm) theo quy định thì cơ quan BHXH tạm dừng in danh sách chi trả. Để tiếp tục nhận lương hưu, trợ cấp BHXH hàng tháng, người hưởng phải làm thủ tục theo quy định nộp cho cơ quan BHXH.

Các trường hợp bị phạt tù nhưng không được hưởng án treo hoặc xuất cảnh trái phép hoặc bị Tòa án tuyên bố là mất tích thì bị tạm dừng hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH theo Điều 62 Luật BHXH.

Giấy chứng nhận hưu trí hoặc trợ cấp BHXH do cơ quan BHXH cấp cho người hưởng không có giá trị cầm cố, thế chấp.

Cơ quan BHXH, các tổ chức, cá nhân được cơ quan BHXH ủy quyền thực hiện chi trả các chế độ BHXH có trách nhiệm hướng dẫn và cung cấp một số biểu mẫu theo quy định cho người hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH khi có yêu cầu để người hưởng chế độ thực hiện đầy đủ quyền và trách nhiệm khi đến nhận chế độ BHXH.