Ngày 22/8, tại TP.HCM, BHXH Việt Nam tổ chức Hội nghị tập huấn phần mềm nghiệp vụ thanh tra, kiểm tra và kỹ năng trong hoạt động thanh tra, kiểm tra, tiếp công dân, giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo.

Phó Tổng Giám đốc Đào Việt Ánh dự và chỉ đạo hội nghị. Cùng dự còn có đại diện lãnh đạo Văn phòng BHXH Việt Nam tại TP.HCM, Vụ Thanh tra- Kiểm tra, Trung tâm CNTT (BHXH Việt Nam); Giám đốc và các Trưởng phòng, Phó Trưởng phòng Thanh tra- Kiểm tra của BHXH các tỉnh, thành phía Nam…

Phó Tổng Giám đốc Đào Việt Ánh phát biểu tại hội nghị

Khẳng định rõ hiệu quả

Báo cáo tại hội nghị, ông Trần Đức Long- Vụ trưởng Vụ Thanh tra- Kiểm tra cho biết, trong 7 tháng đầu năm 2019, BHXH các tỉnh, thành trong cả nước đã thực hiện rất hiệu quả công tác thanh tra, kiểm tra. Cụ thể, đã thanh tra chuyên ngành được gần 3.000 đơn vị SDLĐ (đạt 52% kế hoạch); kiểm tra được khoảng 4.000 đơn vị SDLĐ (đạt 97% kế hoạch); thanh tra, kiểm tra liên ngành tại 2.686 đơn vị (đạt 64% kế hoạch). Ngoài ra, còn thanh tra chuyên ngành, kiểm tra đơn vị SDLĐ, thanh tra, kiểm tra liên ngành đột xuất tại 2.673 đơn vị. Qua công tác thanh tra, kiểm tra, BHXH các tỉnh, thành phố đã ban hành 393 quyết định xử phạt vi phạm hành chính.

Hiệu quả rõ nhất chính là BHXH các tỉnh, thành đã phát hiện được số lượng lớn lao động chưa được đóng BHXH, đóng thiếu thời gian hoặc đóng thiếu mức đóng. Cụ thể: Đã phát hiện 16.532 lao động chưa được đóng, đóng thiếu thời gian; 1.180 lao động đóng sai, thừa thời gian. Trong đó, Bình Dương phát hiện 3.637 lao động; TP.HCM phát hiện 1.774 lao động; Long An phát hiện 1.377 lao động… Kết quả này đã đem lại sự tin tưởng, phấn khởi cho hàng ngàn NLĐ, qua đó giúp họ đảm bảo được các quyền lợi cơ bản về BHXH, BHYT.

Toàn cảnh hội nghị

Ông Long cũng ghi nhận, không chỉ thực hiện tốt công tác thanh tra, kiểm tra, nhiều địa phương cũng đã thực hiện khá hiệu quả việc đôn đốc các kết luận thanh tra, kiểm tra, như: Bà Rịa Vũng Tàu, Đắk Lắk, Sóc Trăng, Cà Mau. Đây là các địa phương mà tỉ lệ đơn vị SDLĐ truy đóng BHXH, BHYT cho số NLĐ chưa đóng, đóng thiếu thời gian, đóng thiếu mức đóng đạt 100% số phải thu. Ngoài ra, tại các tỉnh Đắk Lắk, Vĩnh Long, Ninh Thuận, Sóc Trăng, Tây Ninh có tỉ lệ lập biên bản vi phạm hành chính đạt số lượng cao so với số đơn vị được thanh tra chuyên ngành...

Ông Trần Đức Long cho biết thêm, để nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác thanh tra, kiểm tra, mới đây Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam đã ban hành Quyết định số 999 ngày 8/8/2019 phê duyệt phần mềm thanh tra, kiểm tra phiên bản 4.0. Đây là tiền đề để các tỉnh, thành bắt tay vào áp dụng, triển khai nhằm đẩy nhanh việc chuẩn hóa, hiện đại hóa công tác thanh tra, kiểm tra.

Còn nhiều vướng mắc, tồn tại

Tại hội nghị, dù đánh giá cao các mặt đã đạt được, nhưng đại diện Vụ Thanh tra- Kiểm tra cũng thẳng thắn chỉ ra những tồn tại, hạn chế. Đó là, vẫn có nhiều BHXH tỉnh, thành triển khai công tác này rất chậm, thậm chí có tỉnh chưa triển khai; trong 7 tháng đầu năm có 45 tỉnh, thành mới thanh tra, kiểm tra đạt dưới 60% kế hoạch được giao. Việc đôn đốc thực hiện các kết luận thanh tra, kiểm tra chưa thường xuyên và chưa có giải pháp quyết liệt. Tỉ lệ thực hiện kết luận thanh tra còn hạn chế, đặc biệt là việc chấp hành các quyết định xử phạt hành chính còn thấp. Ngoài ra, mặc dù đã có khá nhiều quy chế phối hợp với các ngành Công an, Thuế, LĐLĐ, Thanh tra Nhà nước và Sở Y tế, nhưng thực tế hiệu quả của công tác phối hợp còn thấp, chủ yếu mới là phối hợp với Thanh tra Sở LĐ-TB&XH và Thanh tra nhà nước…

Ông Phan Văn Mến chỉ rõ một số khó khăn, vướng mắc

Theo ông Phan Văn Mến- Giám đốc BHXH TP.HCM, các văn bản quy phạm pháp luật cũng như hướng dẫn của Ngành đưa ra làm căn cứ thực hiện rất xác đáng, phù hợp. Tuy nhiên, trong thực tế, công tác này vẫn còn rất nhiều khó khăn, vướng mắc phát sinh ngoài dự kiến. Đơn cử, tại TP.HCM, hiện nay công tác thanh tra, kiểm tra chỉ bó hẹp trong phạm vi những người được giao thẩm quyền làm Trưởng đoàn, như Trưởng phòng Thanh tra- Kiểm tra, Trưởng phòng Thu, Trưởng phòng Khai thác và Thu nợ (ngoại trừ Giám đốc, Phó Giám đốc). Trong khi đó, trên thực tế TP.HCM có địa bàn rộng, tình  trạng vi phạm Luật BHXH, Luật BHYT rất nhiều.

Vì vậy, ông Mến đề nghị BHXH Việt Nam cần xem xét phân cấp cho Giám đốc, kể cả Phó Giám đốc BHXH quận, huyện được làm Trưởng đoàn Thanh tra; còn BHXH Thành phố thì có thể xem xét phân cấp cho các Phó Trưởng phòng của các phòng nghiệp vụ có liên quan làm Trưởng đoàn để có thể đáp ứng được thực tiễn yêu cầu công việc. Ngoài ra, cũng nên cho phép các tỉnh, thành phố được phép thực hiện công tác thanh tra chuyên ngành nhiều hơn nữa, vì qua thực tế triển khai đã cho thấy hiệu quả rất cao, linh hoạt hơn so với thanh tra liên ngành. "Hiện nay chữ ký số giao Trưởng phòng Thanh tra- Kiểm tra thực hiện khá nhiều, nên giao bớt thẩm quyền ký này cho Phó Trưởng phòng vì Trưởng phòng làm không xuể…"- ông Mến nói.

Trong khi đó, ông Trương Văn Sáng- Giám đốc BHXH tỉnh Đắk Lắk cũng nêu một câu chuyện thực tiễn, đang vướng mắc ở địa phương để tham vấn hội nghị. Đó là, việc tham gia đóng BHXH bắt buộc của các DN cà phê trên địa bàn. Các chủ DN thường ký hợp đồng khoán “một cục” lãnh lương cuối vụ cũng như đóng BHXH vào đó. Tuy nhiên, thực tế DN lại không đóng BHXH cho NLĐ, nên thời gian qua có nhiều NLĐ đã khiếu nại đến cơ quan BHXH. Vấn đề này, ông Trần Đức Long đề nghị BHXH tỉnh Đắk Lắk cần sớm vào cuộc, đối chiếu dữ liệu thuế để tìm ra mối liên quan; nếu phát hiện có dấu hiệu trốn đóng BHXH thì phải xử lý ngay.

Các đại biểu dự hội nghị

Tại hội nghị, đại diện Vụ Thanh tra- Kiểm tra lần lượt đặt ra các câu hỏi, tình huống có thể gặp trong thực tiễn thanh tra, qua đó yêu cầu BHXH các tỉnh, thành xử lý, trả lời. Đó là tình huống: Qua thanh tra phát hiện có một số lao động được chủ DN ký HĐLĐ mùa vụ 25 ngày nhiều lần liên tục trong 2 năm. Sau khi hết hạn hợp đồng, ký HĐLĐ mùa vụ tiếp theo (cách hợp đồng cũ khoảng 2-5 ngày)- thì cách xử lý tình huống này liên quan đến việc thu BHXH như thế nào? Hay như một trường hợp khác, DN tổ chức ký hợp đồng đào tạo nghề kèm cặp tại đơn vị đối với NLĐ trong 1 năm, trong thời gian này NLĐ làm ra sản phẩm, có hưởng lương như HĐLĐ- thì khi thanh tra sẽ xử lý như thế nào, có yêu cầu đơn vị truy đóng thời gian hợp đồng học nghề trên của NLĐ không? Hoặc tình huống DN đăng ký tham gia BHYT, BHXH cho NLĐ là người nước ngoài từ 1/12/2018, qua thanh tra phát hiện NLĐ này không có giấy phép lao động, chứng chỉ hành nghề hoặc giấy phép hành nghề do cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam cấp- thì cách xử lý tình huống như thế nào?…

Hướng đến chuyên nghiệp, hiện đại

Theo nhận định của Vụ Thanh tra- Kiểm tra, chức năng, nhiệm vụ của Thanh tra BHXH thời gian tới sẽ nặng nề, khó khăn hơn. Bởi, nhiệm vụ không chỉ bó hẹp trong chức năng thanh tra chuyên ngành đóng, mà có thể còn phải thanh tra tình trạng trục lợi, vi phạm liên quan đến thực hiện chế độ, chính sách BHXH, BHYT... Do đó, đòi hỏi Thanh tra BHXH phải tiến tới chuẩn hóa, hiện đại hóa hệ thống; đặc biệt tới đây sẽ có phân cấp để hướng đến sự chuyên nghiệp, hiện đại hơn.

Phát biểu tại hội nghị, Phó Tổng Giám đốc Đào Việt Ánh đánh giá cao hiệu quả công tác thanh tra, kiểm tra của Ngành. Đồng thời nhấn mạnh, thời gian qua, ngành BHXH đã rất chú trọng đẩy mạnh ứng dụng CNTT, trong đó có việc ứng dụng CNTT vào lĩnh vực thanh tra, kiểm tra. Vì vậy, Phó Tổng Giám đốc Đào Việt Ánh đề nghị BHXH các địa phương cần phải tăng cường nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, đặc biệt là chính sách pháp luật trong CCVC; trong quá trình thanh tra, kiểm tra cần đúc kết, đề xuất, kiến nghị sửa đổi chế độ, chính sách. Bên cạnh đó, BHXH các tỉnh, thành phố cần tăng cường phối hợp với các sở, ngành liên quan trong công tác thanh tra...

“Vừa qua, Hội đồng Thẩm phán (TAND Tối cao) đã ban hành Nghị quyết 05, đây là một tiền đề rất quan trọng để ngành BHXH đẩy mạnh xử lý vi phạm pháp luật về BHXH, BHYT. Vì vậy, yêu cầu Vụ Thanh tra- Kiểm tra cần hướng dẫn kỹ cho các tỉnh, thành vận dụng, thực hiện hiệu quả”- Phó Tổng Giám đốc Đào Việt Ánh yêu cầu.