Gia Lai là một tỉnh miền núi có 17 đơn vị hành chính cấp huyện; 222 xã, phường, thị trấn, dân số trung bình năm 2017 của tỉnh 1.439.742 người, trong đó lực lượng lao động 881.930 người, địa bàn rộng có diện tích 15.537 km² (lớn thứ 2 sau Nghệ An), điều kiện đi lại khó khăn, địa hình phức tạp, gần 44% là người đồng bào dân tộc thiểu số. Năm 2017, toàn tỉnh có 54.925 hộ nghèo, chiếm 16,55% tổng số hộ, số hộ cận nghèo 29.755 hộ, chiếm 8,97% tổng số hộ dân trên địa bàn tỉnh, toàn tỉnh có 107 xã; 297 thôn, làng, tổ dân phố thuộc vùng có điều kiện kinh tế xã hội khó khăn; 61 xã; 367 thôn, làng, tổ dân phố thuộc khu vực có điều kiện kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn. Trong những năm qua, Gia Lai luôn trăn trở tìm nhiều giải pháp tích cực trong công tác phát triển số người tham gia BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình, duy trì sự bền vững của độ bao phủ BHYT.

Kết quả bước đầu

Qua 5 năm triển khai BHXH tự nguyện từ (2012-2017), số người tham gia BHXH tự nguyện tăng năm sau luôn cao hơn năm trước. Năm 2012 toàn tỉnh có 521 người tham BHXH tự nguyện thì đến 31/10/2017 có 1.142 người tham gia BHXH tự nguyện, tăng 621 người (tăng 2,19 lần) so với năm 2012, tăng 27,93% so với cùng kỳ năm 2016, chiếm 1,42% tổng số người tham gia BHXH. Năm 2016, toàn tỉnh có 237 người tham gia BHXH tự nguyện thuộc đối tượng cán bộ không chuyên trách xã, phường chuyển sang tham gia BHXH bắt buộc theo quy định của Luật BHXH sửa đổi, bổ sung năm 2014, giảm 26,01% so với năm 2015. Năm 2014, toàn tỉnh có 63.151 người, chiếm 6,42% tổng số người tham gia BHYT. Thì đến ngày 31/11/2017, số người tham gia BHYT theo hộ gia đình 143.590 người, tăng 33,30% so với vùng kỳ năm 2016, chiếm 11,42% tổng số người tham gia BHYT, tăng 127,37% so với năm 2014 trước khi thực hiện Luật BHYT sửa đổi, bổ sung. Tổng số người tham gia BHYT trên địa bàn tỉnh là 1.276.246 người, chiếm 88,64% dân số tham gia BHYT, vượt 8,44% kế hoạch theo Quyết định số 1167/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, vượt 5,60% kế hoạch. 17/17 huyện, thị xã, thành phố đều đạt và vượt chỉ tiêu bao phủ BHYT theo Quyết định 565/QĐ-UBND ngày 26/8/2016 của UBND tỉnh giao.

Khó khăn, vướng mắc

Mặt dù số người tham gia BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình trên địa bàn tỉnh Gia Lai đạt được những kết quả nhất định, số người tham gia năm sau luôn tăng cao hơn trước.Tuy nhiên, về số tuyệt đối còn thấp so với tiềm năng, tỷ lệ số người tham gia BHXH tự nguyện còn thấp, chiếm 0,12% so với lực lượng lao động; số người tham gia BHYT hộ gia đình chiếm tỷ lệ 11,30% tổng số người tham gia BHYT, còn 12% dân số chưa được tham gia BHYT, Gia Lai vẫn còn nhiều khó khăn người dân chủ yếu làm nông nghiệp, do vậy việc làm không thường xuyên, thu nhập thấp, không ổn định. Người đồng bào DTTS nhận thức còn hạn chế nên gặp nhiều khó khăn trong tuyên truyền, vận động người dân tham gia BHYT hộ gia đình. Mặt khác, chính sách BHXH tự nguyện, chưa hấp dẫn, tác động đến việc vận động người dân tham gia. Một số cấp ủy, chính quyền địa phương chưa thực sự quan tâm đến việc tổ chức thực hiện chính sách BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình; mới chỉ tập trung vào đối tượng tham gia BHXH bắt buộc và đối tượng tham gia BHYT được nhà nước đóng, hỗ trợ đóng; chưa phát huy hết vai trò của các tổ chức chính trị ở thôn, làng, tổ dân phố trong việc tổ chức tuyên truyền vận động, nhân dân tích cực tham gia BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình. Công tác tuyên truyền đã được quan tâm nhưng tần suất chưa nhiều, đôi lúc phương pháp, nội dung tuyên truyền còn chưa phù hợp với từng nhóm đối tượng nên chậm làm chuyển biến nhận thức của người dân về chính sách BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình. Hệ thống đại lý thu, nhân viên đại lý thu BHXH tự nguyện; BHYT hộ gia đình còn hạn chế về kỹ năng tư vấn chuyên nghiệp, do địa bàn rộng các điểm thu còn cách xa nhau nên việc tiếp cận người dân còn hạn chế, thủ tục hành chính cũng còn nhiều bất cập.

Giải pháp phát triển

Để chính sách BHXH tự nguyện; BHYT hộ gia đình đi vào cuộc sống, cần phải có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị; nhất là sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo tích cực hơn nữa của các cấp uỷ, chính quyền địa phương trong công tác tổ chức thực hiện; đưa chỉ số phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình vào chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội năm 2018 của địa phương bảo đảm tính ốn định, bền vững. Tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền chính sách BHXH tự nguyện; BHYT hộ gia đình đến mọi tầng lớp nhân dân, nhất là người đồng bào dân tộc thiểu số. Nội dung tuyên truyền tập trung về những chính sách mới từ 01/01/2018, như: chính sách hỗ trợ người tham gia BHXH tự nguyện được ngân sách nhà nước hỗ trợ tiền đóng BHXH cho một số nhóm đối tượng: Người nghèo khu vực nông thôn 30% mức đóng; Người cận nghèo 20% mức đóng; Đối tượng khác 10% mức đóng; tuyên truyền về tăng giá dịch vụ chi phí khám chữa bệnh BHYT từ ngày 01/10/2017, về quyền lợi của người tham gia BHYT để nhân dân biết mà tích cực tham gia. Đẩy mạnh hơn nữa công tác phối hợp với các hội, đoàn thể tỉnh (như Bưu điện tỉnh, Hội Nông dân, Hội Phụ nữ, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh,…) tổ chức kiện toàn mở rộng đại lý thu BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình, phối hợp trong công tác truyên truyền, đối thoại đến hội viên các tổ chức, đoàn thể về chủ trương chính sách BHXH, BHYT của Đảng và Nhà nước. Tiếp tục kiện toàn, mở rộng mạng lưới đại lý thu BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình. Phát huy vai trò của già làng, trưởng bản, tổ trưởng tổ dân phố trong công tác tuyên truyền, vận động tuyên truyền nhân dân tích cực tham gia BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình. Tăng cường mở rộng hệ thống đại lý tuyến cơ sở, ưu tiên đại lý là người đồng bào dân tộc thiểu số, mỗi thôn, làng, tổ dân phố đều có nhân viên đại lý thu BHXH tự nguyện; BHYT hộ gia đình. Thường xuyên đào tạo, bồi dưỡng nâng cao nghiệp vụ chính sách BHXH, BHYT cho các đại lý thu BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình, nâng cao kỹ năng tuyên truyền, vận động, tiếp cận cho đại lý thu; tiếp tục cải cách thủ tục hành chính đơn giản, thuận tiện cho người tham gia BHXH, BHYT./.