Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi, bổ sung được Quốc hội khóa XIII, kỳ họp thứ 8 thông qua ngày 20-11-2014 và có hiệu lực thi hành từ ngày 01-01-2016 (gọi tắt là Luật BHXH năm 2014). Có thể khái quát nhận định Luật BHXH năm 2014 đã khắc phục cơ bản những hạn chế, bất cập về chính sách, chế độ BHXH thực thi trong thời gian qua, đáp ứng tốt hơn quyền được tham gia và quyền được thụ hưởng chính sách BHXH của người dân vì mục tiêu an sinh xã hội của mọi công dân theo Hiến pháp. Điều đó được thể hiện ở việc bổ sung thêm đối tượng tham gia BHXH bắt buộc; mở rộng và tạo điều kiện hơn nữa số người tham gia BHXH tự nguyện; bảo đảm tốt hơn quyền lợi của người thụ hưởng theo nguyên tắc mức hưởng BHXH trên cơ sở mức đóng và thời gian đóng BHXH của người lao động; thể hiện rõ các nguyên tắc bình đẳng giới, như điều chỉnh để bảo đảm tốt hơn quyền thụ hưởng BHXH trong chế độ thai sản kể cả lao động nam và nữ; điều chỉnh cách tính mức hưởng lương hưu của lao động nữ theo hướng giảm dần sự chênh lệch về mức hưởng giữa nam và nữ khi có cùng điều kiện tham gia như nhau. Cải thiện tốt hơn tính bền vững của Quỹ BHXH trong dài hạn với nhiều giải pháp khả thi theo lộ trình phù hợp …, đặc biệt là từng bước tiếp cận và luật hóa một số nội dung đáp ứng các yêu cầu của hội nhập quốc tế trong lĩnh vực BHXH.

Luật Bảo hiểm y tế (BHYT) sửa đổi, bổ sung được Quốc hội khóa XIII thông qua tại kỳ họp thứ 7, ngày 13/6/2014 và có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/01/2015, đánh dấu một bước phát triển quan trọng trong hệ thống pháp luật về BHYT. Luật có nhiều nội dung đổi mới thể hiện rõ tính ưu việt trong chính sách an sinh xã hội của Đảng, Nhà nước ta, đó là mở rộng đối tượng tham gia BHYT; thông tuyến khám, chữa bệnh có BHYT; quy định cụ thể việc quản lý và sử dụng Quỹ BHYT; quy định trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức có liên quan, đặc biệt là mở rộng phạm vi quyền lợi BHYT và mức hưởng BHYT; bổ sung quy định Quỹ BHYT thanh toán trong một số trường hợp. Những quy định này nhằm giảm gánh nặng chi phí khám, chữa bệnh cho người tham gia BHYT và tăng khả năng tiếp cận dịch vụ y tế đối với một số đối tượng chính sách và các nhóm đối tượng yếu thế trong xã hội.

Trên địa bàn thành phố Pleiku (các đơn vị do BHXH thành phố quản lý), tính đến tháng 9/2017 đã có 18.046 người lao động tham gia BHXH bắt buộc, tăng 2.063 người so với cuối năm 2015 (trước khi Luật BHXH năm 2014 có hiệu lực thi hành); 222 người tham gia BHXH tự nguyện, tăng 13 người so với cuối năm 2015; số lượt người được giải quyết thụ hưởng các chế độ BHXH cũng tăng so với cuối năm 2015. Về số người tham gia BHYT là 188.863, tăng 47.239 người so với cuối năm 2014 (năm trước khi Luật có hiệu lực thi hành), đạt tỷ lệ 81% dân số (năm 2014 là 62,98% dân số); năm 2016 có 154.448 lượt người KCB BHYT, với tổng số tiền là 55,48 tỷ đồng, tăng 27.161 về số lượt người và 26,58 tỷ đồng so với năm 2014; 09 tháng đầu năm 2017 đã có 148.286 lượt người KCB, với tổng số tiền là trên 69 tỷ đồng.

Như vậy Luật BHXH, Luật BHYT sửa đổi, bổ sung có hiệu lực thi hành đến nay, số người tham gia và thụ hưởng các chính sách về BHXH, BHYT trên địa bàn thành phố ngày càng gia tăng. Điều đó đã thể hiện rõ tính ưu việt trong chính sách an sinh xã hội của Đảng, Nhà nước ta, đồng thời cũng thể hiện ý thức chấp hành pháp luật về BHXH, BHYT của người sử dụng lao động, người lao động và người dân trên địa bàn thành phố đã được nâng lên rõ rệt. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thực hiện trên địa bàn thành phố vẫn gặp rất nhiều những khó khăn, thách thức:

Một là, một số cấp ủy, chính quyền xã, phường và một số cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp chưa thực sự quan tâm trong việc lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện chính sách BHXH, BHYT trên địa bàn và trong cơ quan, đơn vị mình.

Hai là, công tác phối hợp tuyên truyền, phổ biến để mọi người lao động, người dân hiểu biết và chấp hành pháp luật về BHXH, BHYT hiệu quả chưa cao.

Ba là, nhận thức của người lao động, người sử dụng lao động chưa thật tự giác và chủ động, tính tuân thủ pháp luật chưa cao vì vậy, tình trạng nợ đóng BHXH, BHYT trên địa bàn thành phố vẫn còn (trên địa bàn thành phố có 2.349 doanh nghiệp thì mới có 735 doanh nghiệp tham gia BHXH, BHYT cho người lao động); một số doanh nghiệp đang tham gia thì nợ dây dưa kéo dài làm ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động.

Bốn là, mặc dầu đã có quy định, nhưng việc xử lý đối với những pháp nhân, cá nhân cố tình vi phạm pháp luật về BHXH, BHYT như trốn đóng, nợ đóng BHXH, BHYT cho người lao động chưa nghiêm túc, thiếu tính răn đe. Năm là, Công tác cải cách thủ tục hành chính, đặc biệt là thực hiện giao dịch điện tử trong lĩnh vực BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp mặc dầu đã được BHXH thành phố triển khai để giảm bớt thời gian và chi phí giao dịch của các đơn vị sử dụng lao động tuy nhiên, chưa được các đơn vị áp dụng một cách triệt để (mới có 601 đơn vị thực hiện, đạt 65%).

Để tiếp tục đưa Luật BHXH, Luật BHYT vào cuộc sống nhằm bảo đảm chính sách an sinh xã hội trên địa bàn thành phố, thời gian tới cần tập trung vào một số giải pháp chính sau:

Thứ nhất, tiếp tục tuyên truyền những nội dung cơ bản nhất của Luật BHXH, Luật BHYT đối với các cấp, các ngành, các cơ quan, tổ chức và trước hết tập trung nâng cao nhận thức của người sử dụng lao động, người lao động và người dân, đây các đối tượng chịu tác động trực tiếp của các quy định trong Luật.

Thứ hai, tiếp tục tuyên truyền, triển khai thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW của Bộ Chính trị; Chương trình số 55-CTr/TU của Tỉnh ủy Gia Lai; Kế hoạch số 73-KH/TU của Thành ủy Pleiku về thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW của Bộ Chính trị về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế giai đoạn 2012-2020” coi đây là một nhiệm vụ trọng tâm để đưa nghị quyết của Đảng đi vào cuộc sống.

Thứ ba, Các cấp ủy Đảng và chính quyền tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện chính sách BHXH, BHYT, BHTN. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc triển khai thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW của Bộ Chính trị, pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động và nhân dân. Kịp thời biểu dương, khen thưởng các tập thể, cá nhân thực hiện tốt, xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật đối với các đơn vị nợ đóng, trốn đóng BHXH, BHYT cho người lao động.

Thứ tư, UBND các xã, phường tăng cường triển khai thực hiện Quyết định số 1871/QĐ-UBND ngày 03/11/2016 của UBND thành phố về việc giao chỉ tiêu thực hiện BHYT cho UBND các xã, phường giai đoạn 2016-2020. Đưa chỉ tiêu người dân tham gia BHYT vào chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội hàng năm của các xã, phường. Đồng thời coi đây là một trong những tiêu chí xét thi đua khen thưởng hàng năm.

Thứ năm, tăng cường công tác cải cách thủ tục hành chính, áp dụng công nghệ thông tin trong nghiệp vụ; đẩy mạnh thực hiện giao dịch điện tử; đổi mới phương thức phục vụ, tạo điều kiện cho người dân tham gia và thụ hưởng các chính sách về BHXH, BHYT, BHTN một cách thuận lợi nhất.

Thứ sáu, nâng cấp trang thiết bị khám chữa bệnh của các cơ sở khám chữa bệnh trên địa bàn thành phố; tăng cường công tác quản lý chuyên môn, giáo dục y đức; nâng cao chất lượng khám chữa bệnh, tạo thuận lợi và làm hài lòng người bệnh.

Thực hiện tốt các giải pháp nêu trên, hy vọng sẽ khắc phục được những khó khăn, thách thức trong việc triển khai thực hiện Luật BHXH, Luật BHYT trong thời gian tới. Đồng thời cũng sẽ mang lại những kết quả thiết thực trong việc triển khai thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW của Bộ Chính trị về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác BHXH, BHYT giai đoạn 2012-2020”, góp phần thực hiện tốt chính sách an sinh xã hội trên địa bàn thành phố./.