Tổng thống Iran Hassan Rouhani tuyên bố Tehran chưa sẵn sàng thay thế Nga trở thành nhà cung cấp khí đốt chính cho châu Âu kể cả khi lệnh cấm vận được dỡ bỏ. Tuyên bố của ông Rouhani cho thấy Iran đã chọn hợp tác với Nga thay vì cải thiện quan hệ với châu Âu sau nhiều năm chịu lệnh trừng phạt.

Các nhà lãnh đạo Liên minh châu Âu (EU) từng đưa ra phương án chọn Tehran là nguồn cung cấp khí đốt mới khi mùa đông đến gần. Bài toán giải quyết khoản nợ khí đốt hơn 5 tỷ USD của Ukraine với Nga vẫn chưa xong thì nay Iran lại dội thêm gáo nước lạnh vào EU. Một phương án đã thất bại. EU buộc phải tìm cách giải quyết cuộc khủng hoảng năng lượng với Nga để tránh phải hứng chịu “đòn đau” từ thứ vũ khí đặc biệt mang tên khí đốt.

Cuối tháng 9, sau các lệnh trừng phạt tăng cường từ Mỹ và EU, Chính phủ Nga đã trả đũa bằng tuyên bố xem xét việc cắt nguồn cung khí đốt từ châu Âu. Hiện nay, lượng khí đốt cung cấp từ Nga đến Áo, Slovakia đã giảm xuống 25%. Riêng đối với Ukraine, nguồn cung khí đốt bị ngừng hoàn toàn từ giữa tháng 6.

Có lẽ EU chưa ngờ tới việc trong bối cảnh khó khăn hiện nay, những nhà cung cấp khí đốt hàng đầu như Iran và Nga sẽ bắt tay chặt chẽ với nhau. Ông Rouhani lý giải về tuyên bố của mình: “Chúng tôi tăng cường nỗ lực để các nước xuất khẩu khí đốt có thể hợp tác cùng nhau. Cạnh tranh chỉ mang lại lợi nhuận cho người mua và khiến các nước xuất khẩu thiệt hại”.

Theo Business Insider, tuy đã cảnh báo Nga không được sử dụng khí đốt làm “vũ khí đặc biệt” nhưng EU cũng đang tỏ ra lúng túng, nhất là trong bối cảnh khu vực này phụ thuộc đến 1/3 lượng khí đốt nhập khẩu từ Nga. Mặc dù EU đã và đang triển khai các kế hoạch đa dạng hóa nguồn cung khí đốt và phát triển nguồn năng lượng thay thế, nhưng sự lệ thuộc trên vẫn còn rất lớn. Các nước Tây Âu có thể dựa vào khí đốt từ Trung Đông nhưng với các nước ở Đông Âu như Bulgaria, Slovakia, Hungary… không có khí đốt từ Nga, mùa đông càng trở nên lạnh giá. Chính quyền Washington từng trấn an EU rằng Mỹ sẽ hỗ trợ EU trong việc cung cấp khí đốt trong mùa đông nhưng xem ra điều này không khả thi, một phần do vị trí địa lý quá xa cùng với chính sách năng lượng riêng của nước Mỹ.

Nga đã ngưng cung cấp khí đốt cho Ukraine hai lần, năm 2006 và 2009. Lần đầu, Gazprom cáo buộc Ukraine đã hút khí từ đường ống quá cảnh tới châu Âu và dùng cho các nhu cầu nội địa. Năm 2009, nguồn gas bị cắt hoàn toàn, khiến một số thị trường châu Âu rơi vào cảnh không có khí đốt trong mùa đông. Mùa đông năm 2014 đang đến gần, liệu kịch bản này có lặp lại?

Nhận định về việc EU ngừng quan hệ hợp tác với Nga, Tổng thống Putin từng nói: “Luôn có một cách giải quyết khác cho tình hình hiện tại, tuy nhiên, dường như châu Âu không muốn làm việc với Nga. Lệnh trừng phạt chắc chắn sẽ gây ra một điều gì đó tiêu cực”. Các nhà phân tích từng cảnh báo đến nguy cơ châu Âu sẽ lạnh cóng trong mùa đông nếu EU tiếp tục siết chặt các lệnh trừng phạt.

Chiến tranh kinh tế giữa Nga - EU đang gây thiệt hại không nhỏ cho các bên nhưng chịu thiệt thòi nhất là những người dân đang hàng ngày phải dùng đến nguồn nhiên liệu này, đặc biệt vào mùa đông ở châu Âu, nhu cầu sưởi ấm kéo dài đến mấy tháng.