“Không có thông điệp nào cho Iran. Họ biết họ đang làm gì. Họ biết họ đang chơi đùa với cái gì. Và tôi nghĩ họ đang chơi đùa với lửa”, Reuters dẫn lời Tổng thống Donald Trump nói khi được hỏi liệu ông có thông điệp nào cho Iran sau động thái gần đây của quốc gia Trung Đông hay không.

Phát biểu của Tổng thống Trump được đưa ra sau khi Ngoại trưởng Iran Javad Zarif ngày 1/7 thông báo nước này đã vượt quá hạn mức 300 kg dự trữ uranium làm giàu theo Kế hoạch Hành động chung Toàn diện (JCPOA), hay còn gọi là thỏa thuận hạt nhân, mà Tehran đã ký với các cường quốc.

JCPOA được ký kết năm 2015 giữa Iran và 6 cường quốc (P5+1) gồm Mỹ, Nga, Trung Quốc, Anh, Pháp và Đức.

Thỏa thuận hạt nhân được Mỹ ký dưới thời cựu Tổng thống Barack Obama quy định rõ Iran chỉ được phép làm giàu uranium ở tỷ lệ 3,67%, thấp hơn nhiều so với mức 90% để chế tạo vũ khí hạt nhân và cũng thấp hơn so với mức 20% mà Iran đã thực hiện trước khi thỏa thuận được ký kết. Tehran cũng chỉ được phép sản xuất uranium làm giàu ở cấp độ thấp với khối lượng tối đa 300 kg.

Tuyên bố của Ngoại trưởng Zarif đã đánh dấu bước đi lớn đầu tiên của Iran ra khỏi các cam kết của thỏa thuận hạt nhân kể từ khi Tổng thống Trump rút Mỹ rút khỏi thỏa thuận này cách đây hơn 1 năm. Tuy vậy, ông Zarif vẫn khẳng định động thái này của Iran “không vi phạm” thỏa thuận hạt nhân và nói rằng, Iran có quyền đáp trả sau khi Mỹ rút khỏi thỏa thuận.

Ngoại trưởng Zarif đã viện dẫn một đoạn của thỏa thuận hạt nhân Iran, trong đó quy định cơ chế để các nước giải quyết bất đồng. Iran yêu cầu họ phải được đảm bảo việc tiếp cận với thương mại thế giới theo quy định của thỏa thuận.

“Ngay sau khi E3 tuân thủ các nghĩa vụ của họ, chúng tôi sẽ đảo chiều”, ông Zarif nói, đề cập tới 3 cường quốc châu Âu tham gia thỏa thuận hạt nhân Iran gồm Anh, Pháp, Đức.

Hồi đầu tháng 5, Iran tuyên bố sẽ giảm bớt một số cam kết trong thỏa thuận hạt nhân năm 2015, đồng thời cho châu Âu 60 ngày thực thi các cam kết liên quan tới lĩnh vực dầu mỏ và ngân hàng. Nếu tối hậu thư này không được thực hiện, Tehran có thể sẽ khôi phục lại chương trình hạt nhân của nước này.

Trong khi đó, Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA), cơ quan giám sát chương trình hạt nhân của Iran theo thỏa thuận, xác nhận tại Vienna rằng Tehran đã vi phạm giới hạn về lượng uranium làm giàu theo quy định của thỏa thuận hạt nhân.

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo hôm qua cũng đã lên tiếng cảnh báo sau khi Iran bị cáo buộc “phá rào” thỏa thuận hạt nhân.

“Chính quyền Iran đã có những bước đi mới để thúc đẩy tham vọng hạt nhân của nước này. Lại một lần nữa, chính quyền Iran sử dụng chương trình hạt nhân của họ để tống tiền cộng đồng quốc tế và đe dọa an ninh khu vực. Kẻ bảo trợ khủng bố hàng đầu thế giới không bao giờ được phép làm giàu uranium ở bất kỳ cấp độ nào”, ông Pompeo viết trên Twitter.

Động thái mới của Iran liên quan tới chương trình hạt nhân diễn ra trong bối cảnh quan hệ giữa nước này với Mỹ ngày càng căng thẳng. Mỹ cáo buộc Iran đứng sau các vụ tấn công nhằm vào tàu chở dầu tại vịnh Oman hôm 13/6 và bắn rơi máy bay không người lái của Mỹ ở không phận quốc tế hôm 20/6. Tuy nhiên, Tehran vẫn phủ nhận mọi cáo buộc từ Washington.