Trong thời gian qua, công tác quản lý các đối tượng người nghèo, người đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) đã được các cấp chính quyền, ban, ngành trên địa bàn tỉnh Gia Lai thực hiện nghiêm túc. Quy trình xét duyệt và cấp sổ đối với hộ gia đình nghèo được các cơ sở bình chọn chặt chẽ căn cứ trên những tiêu chuẩn rõ ràng và công khai, minh bạch; không xảy ra tình trạng khiếu kiện trong quá trình xét chọn. Đặc biệt từ khi triển khai Luật Bảo hiểm y tế (BHYT) trong việc tổ chức khám chữa bệnh cho người thuộc hộ nghèo, DTTS, khâu lập danh sách đối tượng người nghèo, DTTS được ngành Lao động Thương binh và Xã hội triển khai thực hiện sớm để làm cơ sở in, cấp phát thẻ bảo hiểm y tế để sử dụng và thanh toán chi phí khám, chữa bệnh trong năm. Năm 2009 ngân sách của tỉnh đã chi hơn 119 tỷ đồng để mua thẻ BHYT cho 556.798 đối tượng người nghèo, DTTS, năm 2010 chi trên 207 tỷ đồng cho 534.677 người. trong năm 2011, để đảm bảo công tác khám, chữa bệnh BHYT cho các đối tượng này, đến tháng 9/2011 ngân sách tỉnh cũng đã chuyển trên 160 tỷ đồng cho quỹ BHYT để phân bổ cho các cơ sở y tế thực hiện khám, chữa bệnh cho 512.892 người nghèo, DTTS đang sinh sống ở 59 xã khó khăn, 68 xã đặc biệt khó khăn của 17 huyện, thị xã, thành phố của tỉnh được hưởng chính sách BHYT. Các đối tượng này không bao gồm trẻ em dưới 6 tuổi thuộc hộ gia đình nghèo và người già trên 85 tuổi.

Bảo hiểm xã hội tỉnh đã ký hợp đồng 30 cơ sở khám, chữa bệnh từ tuyến tỉnh đến huyện để tổ chức khám, chữa bệnh cho người nghèo, DTTS. Trong đó chú ý đến đặc điểm các đối tượng này đang sinh sống tập trung tại các vùng sâu, vùng xa, vùng có điều kiện kinh tế khó khăn, đặc biệt khó khăn nên việc đảm bảo chăm lo sức khỏe ban đầu cho họ ngay từ tuyến cơ sở là một yêu cầu quan trọng. Toàn tỉnh có 222 xã, phường, thị trấn thì có 219 trạm y tế đủ điều kiện tiếp nhận đăng ký khám, chữa bệnh ban đầu cho các đối tượng. Ngành Y tế đã thường xuyên quan tâm đến việc nâng cao chất lượng khám, chữa bệnh, tất cả các bệnh viện đã từng bước xây dựng kế hoạch đào tạo nhân lực, đầu tư mua sắm trang thiết bị để phát triển kỹ thuật mới. Năm 2009, có 365.778 lượt người nghèo, DTTS của tỉnh đi khám, chữa bệnh BHYT với số tiền chi trả trên 55,3 tỷ đồng. năm 2010 có 302.492 lượt người với số tiền chi trả trên 52,7 tỷ đồng và 9 tháng đầu năm 2011, có 104.132 lượt người khám, chữa bệnh nội tỉnh với số tiền chi trả trên 23,8 tỷ đồng.

Có thể nói được sự chỉ đạo chặt chẽ của Tỉnh uỷ, UBND tỉnh và sự phối hợp có hiệu quả của Sở, Ngành liên quan trong việc triển khai, thực hiện các chế độ, chính sách cho người nghèo, người DTTS, đã góp phần và tạo điều kiện chăm sóc sức khỏe cho các đối tượng này được tốt hơn, đáp ứng được lòng mong mỏi và giảm một phần gánh nặng về tài chính của bộ phận dân nghèo, người đồng bào DTTS trong tỉnh.

Tuy nhiên qua thực tế vẫn còn những điểm bất cập cần đòi hỏi có sự quan tâm tốt hơn nữa để khắc phục. Đó là, việc lập danh sách đề nghị in, cấp phát thẻ BHYT, tăng, giảm không kịp thời, còn sai họ, tên, ngày tháng năm sinh hoặc bỏ sót đối tượng, khi kiểm tra phát hiện mới bổ sung. Điển hình, trong năm 2010 danh sách ban đầu có 557.179 người, sau đó các xã bổ sung thêm, cao nhất có tháng lập danh sách đề nghị cấp bổ sung thẻ BHYT lên đến 4.645 người. Cấp lại thẻ BHYT do sai các tiêu thức 1.913 thẻ. Từ đó dẫn đến những người này chưa kịp thời hưởng quyền lợi từ chế độ BHYT hoặc gây không ít khó khăn cho việc đi lại khám, chữa bệnh của người bệnh. Chính phủ cần có quy định cơ chế hỗ trợ cho những người trực tiếp lập sanh sách. Tăng cường công tác truyền thông để nâng cao ý thức mỗi người dân. Hiện còn một bộ phận người đồng bào DTTS nên giữ gìn bảo quản thẻ BHYT không tốt còn để mất thẻ hoặc khi đi khám, chữa bệnh không mang theo thẻ BHYT đã ảnh hưởng đến việc thanh toán chi phí khám, chữa bệnh cho các cơ sở y tế. Mặt khác có nhiều ý kiến phân vân có phải chăng chưa giải quyết tốt mối quan hệ giữa quyền lợi và mức đóng BHYT của đối tượng được thụ hưởng chính sách BHYT nên kết dư quỹ BHYT người nghèo, DTTS còn nhiều không sử dụng hết (tổng cộng hai năm 2009 và 2010 tồn trên 186,3 tỷ đồng) để các địa phương khác sử dụng. Vấn đề này, trước hết về mặt quan điểm việc Quỹ khám, chữa bệnh BHYT kết dư là điều đáng mừng, khẳng định chính sách BHYT của Đảng và Nhà nước ta đang đi đúng hướng. Không ai muốn tất cả những người có đóng BHYT đều phải bị bệnh để đi khám, chữa bệnh cho hết số quỹ BHYT. Tuy nhiên, điều dư luận quan tâm là Quỹ BHYT kết dư cần phải đi đôi với nâng cao chất lượng KCB và phải xem lại việc bảo đảm quyền lợi của đối tượng được hưởng chính sách BHYT từ quy trình lập danh sách, in ấn, cấp phát thẻ BHYT và sự tăng cường khả năng tiếp cận, sử dụng dịch vụ y tế có chất lượng đối với người bệnh như thế nào. Thực tế qua phân tích tình hình khám, chữa bệnh người nghèo, DTTS cho thấy tần suất khám chữa bệnh thì năm 2009 cứ 100 người thì có 66 lượt người đi khám chữa bệnh. Theo chỉ số này năm 2010 là 57 lượt. Chi phí bình quân cho 1 lần khám chữa bệnh ngoại trú và nội trú có sự khác biệt giữa các tuyến, trong đó chi phí khám chữa bệnh ngoại trú tại tuyến xã, phường, thị trấn thấp nhất. Bình quân chi phí đơn thuốc cho một lượt khám, chữa bệnh năm 2009: 151.283 đồng, năm 2010: 174.429 đồng và 9 tháng đầu 2011: 229.144 đồng. Với chỉ số này sẽ tăng lên, khi các cơ sở khám chữa bệnh triển khai thực hiện chiến lược quốc gia bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân giai đoạn 2011- 2020. Tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ KCB. Tổ chức thực hiện danh mục thuốc chủ yếu sử dụng tại các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh được quỹ Bảo hiểm y tế thanh toán (theo thông tư số 31/2011/TT-BYT ngày 11/07/2011 của Bộ Y tế) và danh mục vật tư y tế thuộc phạm vi thanh toán của quỹ Bảo hiểm y tế của Bộ Y tế sắp ban hành thay thế cho những quy định lỗi thời trước đây. Bên cạnh đó, Chính phủ cần xem xét lại việc quy định cùng chỉ trả (theo các mức 5% hoặc 20% tùy theo nhóm đối tượng) và phần chi phí mà người bệnh phải thanh toán đối với các dịch vụ kỹ thuật cao, chi phí lớn nếu vượt mức 40 tháng lương tối thiểu đã có tác động đến người bệnh, nhất là những người nghèo, người mắc các bệnh mạn tính. Trong khi chờ Quốc hội xem xét điều chỉnh, một số tỉnh đã trích ngân sách hỗ trợ phần 5% chi trả chi phí khám, chữa bệnh cho người nghèo, DTTS.

Thiết nghĩ tháo gỡ những nguyên nhân tồn tại với một số biện pháp cơ bản trên sẽ tạo điều kiện người nghèo, dân tộc thiểu số được hưởng các dịch vụ y tế tốt hơn, góp phần thựchiện tốt mục tiêu xóa đói giảm nghèo.