Từ trước những năm 1995, ngành Lao động-TBXH đã xây dựng hệ thống đại lý chi trả các chế độ về lương hưu và trợ cấp BHXH, chế độ người có công. Sau khi thành lập ngành BHXH, thấy rõ tính hiệu quả của mô hình đại lý, BHXH Việt Nam đã chủ trương tiếp tục duy trì hệ thống đại lý chi trả trên. Đồng thời để tăng cường công tác quản lý đối tượng và kinh phí, Ngành đã khuyến khích việc tổ chức chi trả trực tiếp cho đối tượng tại những nơi điều kiện cho phép. Đến năm 2003, sau khi Chính phủ ban hành chính sách BHYT tự nguyện, BHXH Việt nam đã chỉ đạo thành lập hệ thống đại lý BHYT tự nguyện với qui trình thành lập hết sức chặt chẽ. Từ đó đến nay, ngoài số chi trả trực tiếp còn có 02 hệ thống đại lý trên hoạt động song song và đều đảm bảo hiệu quả. Qua quá trình quản lý hoạt động của các đại lý và những kết quả đạt được phải khẳng định hệ thống đại lý đã và đang có những đóng góp quan trọng trong quá trình triển khai các nhiệm vụ của ngành.

Trên địa bàn thị xã An Khê hiện nay, ngoài việc chi trả trực tiếp BHXH thị xã còn đang quản lý 06 đại lý chi trả lương hưu và trợ cấp BHXH và 14 đại lý BHYT tự nguyện. Các đại lý đa số là cán bộ xã-phường đã được tuyển chọn và thử thách trong nhiều năm,có phẩm chất tốt, nhiệt tình, trung thực và đã có những hiểu biết nhất định về nhiệm vụ của ngành. Trong quá trình tổ chức thực hiện nhiệm vụ theo hợp đồng, các đại lý đã thể hiện rõ tính hiệu quả trong tổ chức chi trả, quản lý đối tượng cũng như công tác vận động tuyên truyền và tổ chức thu BHYT tự nguyện. Trong những năm qua các đại lý đã góp phần quan trọng vào kết quả hoàn thành kế hoạch của BHXH thị xã.
 

Hội nghị tổng kết đại lý BHYT tự nguyện

Tuy nhiên, qua thực tế quản lý các đại lý cho thấy: việc ký hợp đồng và quản lý song song 02 hệ thống đại lý trên một địa bàn cũng thể hiện nhiều điểm cần lưu ý. Đó là:

Trong điều kiện hiện nay, nhiệm vụ của ngành cần triển khai tại cơ sở khá lớn trong khi đội ngũ cán bộ viên chức chưa thể đáp ứng yêu cầu trực tiếp phối hợp triển khai tới người dân trong khi các đại lý rất có lợi thế trong vấn đề này. Trong thời gian qua BHXH thị xã An Khê đã thông qua các đại lý để triển khai thực hiện nhiều nhiệm vụ quan trọng như phối hợp điều tra lập danh sách người nghèo, hộ cận nghèo, phối hợp với cán bộ chăm sóc bảo vệ trẻ em lập danh sách trẻ em tăng giảm trong tháng gởi BHXH thị xã, phối hợp với các tổ dân phố tuyên truyền nhiều chính sách chế độ tới người dân…

Nhiệm vụ của 02 hệ thống đại lý tuy khác nhau nhưng phải thừa nhận đối với hệ thống đại lý thu BHYT tự nguyện nhiệm vụ nặng nề hơn, hỗ trợ BHXH thị xã triển khai thực hiện nhiều nhiệm vụ quan trọng ở cơ sở hơn nhưng thu nhập từ tiền hoa hồng đại lý thấp hơn hẳn so với đại lý chi trả BHXH. Điều này ảnh hưởng tới việc động viên các đại lý tổ chức thực hiện nhiệm vụ và hỗ trợ cơ quan BHXH trong việc triển khai những nhiệm vụ quan trọng ở cơ sở.

Từ những kinh nghiệm trên, trong vài năm gần đây BHXH thị xã An Khê đã thí điểm triển khai thực hiện thành lập đại lý BHXH-BHYT tại xã Thành An, giao nhiệm vụ vừa thực hiện việc chi trả lương hưu và trợ cấp BHXH hàng tháng và các nội dung của hợp đồng đối với đại lý chi trả, vừa thực hiện nhiệm vụ triển khai vận động thu BHYT tự nguyện trên địa bàn. Ngoài ra BHXH thị xã cũng yêu cầu đại lý thực hiện một số nhiệm vụ của ngành tại cơ sở như phối hợp với UBND xã điều tra lập danh sách hộ nghèo, hộ cận nghèo, trẻ em dưới 6 tuổi, quản lý đối tượng, phối hợp với thôn, làng tuyên truyền triển khai những qui định mới về chính sách BHXH-BHYT tới người dân… Qua thực tế, đại lý thực hiện khá tốt tất cả các nhiệm vụ trên. Thu nhập từ tiền lệ phí chi trả cộng với hoa hồng thu BHYT tự nguyện đã làm tăng đáng kể thu nhập của đại lý giúp đại lý chuyên tâm vào thực hiện các nhiệm vụ của ngành.

Thực hiện Công văn số 1506/BHXH-BC ngày 21/3/2011 của BHXH Việt Nam, từ 01/7/2011 BHXH cac quận huyện thị xã thành phố không thực hiện chi trả trực tiếp lương hưu và trợ cấp BHXH và tổ chức chi trả thông qua hệ thống đại lý tại các xã-phường. Lãnh đạo BHXH thị xã đã nghiên cứu,bàn bạc trao đổi và thống nhất phương án tiếp tục triển khai thành lập đại lý BHXH, giao nhiệm vụ vừa thực hiện việc chi trả lương hưu và trợ cấp BHXH hàng tháng và các nội dung của hợp đồng đối với đại lý chi trả, vừa thực hiện nhiệm vụ triển khai vận động thu BHYT tự nguyện trên địa bàn. Sau khi thống nhất trong lãnh đạo , BHXH thị xã đã làm việc với Đảng ủy, ủy ban nhân dân 04 phường là An Tân, An Phú, Tây Sơn và An Bình để bàn bạc việc thành lập các đại lý theo xu hướng trên. Đảng ủy, ủy ban nhân dân 04 phường đã hoàn toàn ủng hộ phương án của BHXH thị xã, chọn các đại lý BHYT xuất sắc tại phường giới thiệu cho BHXH thị xã hợp đồng thành lập đại lý BHXH. Đồng thời đề nghị coi đại lý BHXH là đại diện chính thức của BHXH thị xã tại cơ sở, có trách nhiệm phối hợp với các ban ngành và tổ dân phố trên địa bàn phường triển khai các chính sách của Đảng và Nhà nước về BHXH-BHYT. Hàng tháng báo cáo với Đảng ủy, ủy ban nhân dân phường tình hình thực hiện chính sách BHXH-BHYT trên địa bàn để Đảng ủy, ủy ban nhân dân phường có hướng chỉ đạo kịp thời.

Việc triển khai thành lập đại lý BHXH tại xã phường là một điểm mới, tuy được Đảng ủy, ủy ban nhân dân xã-phường ủng hộ và các đại lý cũng phấn khởi song công tác quản lý các đại lý này đòi hỏi yêu cầu chặt chẽ và phải được kiểm tra giám sát thường xuyên. Do vậy. BHXH thị xã An khê vẫn đang thí điểm triển khai trên một số xã-phường. Nhưng với những kết quả đã đạt được và phương án thành lập, quản lý chặt chẽ BHXH thị xã An khê tin tưởng vào thành công của việc thực hiện mô hình này.