Xã, phường, thị trấn (viết tắt là cấp xã) là đơn vị hành chính cấp cơ sở, nơi trực tiếp đưa chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của nhà nước vào cuộc sống, đến với mỗi người dân. Đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã là đội ngũ gần dân nhất, là cầu nối giữa Đảng với dân. Vì vậy, việc chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã, nhất là cán bộ chủ chốt có ý nghĩa hết sức quan trọng cả trước mắt cũng như lâu dài trong sự nghiệp cách mạng của Đảng. Với vị trí quan trọng của cấp chính quyền cơ sở, Chính phủ đã ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật về chế độ, chính sách đối với đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thực hiện vẫn còn gặp không ít những vướng mắc, khó khăn.

Để giải quyết tồn tại về chế độ BHXH đối với cán bộ, công chức xã, phường, thị trấn, Bảo hiểm xã hội Việt Nam đã có văn bản số 3188/BHXH-CSXH hướng dẫn thực hiện cụ thể một số nội dung liên quan đến chế độ, chính sách BHXH, BHYT theo Nghị định 92/2009/NĐ-CP ngày 22/10/2009 của Chính phủ và Thông tư liên tịch số 03/2010/TTLT- BNV- BTC- BLĐTB&XH ngày 27/5/2010 của Bộ Nội vụ, Bộ Tài chính, Bộ lao động thương binh và xã hội về chức danh, số lượng, một số chế độ chính sách đối với cán bộ, công chức ở xã, phường, thị trấn. Theo đó, cần thực hiện chế độ BHXH, BHYT theo quy định đối với cán bộ, công chức cấp xã (thu BHXH, BHYT; cấp sổ BHXH, thẻ BHYT; thực hiện chế độ BHXH, BHYT theo quy định và giải quyết tồn tại về chế độ BHXH đối với cán bộ xã theo quy định). Phối hợp với UBND các cấp để thực hiện truy thu BHXH đối với cán bộ cấp xã có thời gian đảm nhiệm chức danh khác trong định biên được phê duyệt thuộc UBND theo quy định tại khoản 5 Điều 3 Nghị định số 09/1998/NĐ-CP chưa đóng BHXH (truy nộp đối với từng trường hợp cụ thể tính theo thời gian thực tế đảm nhiệm chức danh khác có hưởng sinh hoạt phí, mức truy nộp bằng 15% mức sinh hoạt phí của chức danh đó theo quy định tại Nghị định số 09/1998/NĐ-CP và được điều chỉnh tương ứng với mức tăng tiền lương tối thiểu chung tại thời điểm truy nộp, trong đó cán bộ cấp xã đóng 5%, ngân sách nhà nước đóng 10% và không thực hiện thu tiền lãi số tiền truy nộp do chưa đóng, chậm đóng. Hướng dẫn và thực hiện cấp sổ BHXH cho trường hợp cán bộ cấp xã thuộc đối tượng được đóng BHXH nhưng chưa được cấp sổ BHXH (kể cả trường hợp đã chết từ ngày 01/01/2010 trở đi).

Tổ chức rà soát về thời gian được tính hưởng BHXH đối với cán bộ cấp xã theo quy định hiện hành để điều chỉnh vào sổ BHXH của cán bộ, công chức cấp xã theo quy định, đảm bảo đầy đủ, chính xác; tổ chức lưu trữ hồ sơ, căn cứ để xác định thời gian được tính hưởng BHXH theo quy định. Khi xem xét để xác định thời gian công tác (nhất là thời gian công tác trong quân đội, công an xuất ngũ, phục viên quy định tại điểm a, khoản 6 Điều 8 Thông tư số 03/2010/TTLT- BNV-BTC-BLĐTB&XH) đảm bảo đầy đủ các giấy tờ của cơ quan có thẩm quyền theo quy định để làm căn cứ giải quyết; đối với chức danh khác, ngoài hồ sơ, giấy tờ gốc cần kiểm tra, đối chiếu với danh sách hưởng sinh hoạt phí để xác định.

Thực hiện chốt bảo lưu thời gian đóng BHXH vào sổ BHXH cho cán bộ cấp xã đã nghỉ việc theo quy định. Căn cứ vào sổ BHXH và quy định của chính sách để giải quyết chế độ BHXH. Cán bộ xã sau khi bảo lưu thời gian đóng BHXH thực hiện giải quyết chế độ hưởng BHXH (chế độ hưu trí, BHXH một lần, chế độ tử tuấn) như đối với các trường hợp người lao động bảo lưu thời gian đóng BHXH. Riêng trường hợp cán bộ xã đã chết trước ngày 01/01/2010 nếu chưa đóng BHXH (không phải truy nộp) và chưa được cấp sổ BHXH thì không thực hiện cấp sổ BHXH mà chỉ cấp số sổ BHXH để làm căn cứ giải quyết trợ cấp mai táng phí; hồ sơ giải quyết theo Quyết định số 777/QĐ-BHXH ngày 17/5/2010 và bản chính hồ sơ cán bộ cấp xã kèm theo một bản sao danh sách cán bộ xã, phường, thị trấn hưởng sinh hoạt phí theo Nghị định số 09/1998/NĐ-CP đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt.