Trợ cấp thất nghiệp là khoản tiền hằng tháng được trả cho người lao động tham gia bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) khi bị thất nghiệp có đủ điều kiện hưởng BHTN theo quy định của pháp luật về BHTN.

Điều kiện hưởng trợ cấp thất nghiệp gồm:

- Đã đóng BHTN đủ 12 tháng trở lên trong thời gian 24 tháng trước khi bị mất việc làm hoặc chấm dứt hợp đồng lao động theo quy định của pháp luật lao động hoặc chấm dứt hợp động làm việc theo quy định của pháp luật về cán bộ, công chức;

- Đã đăng ký với cơ quan lao động khi bị mất việc làm, chấm dứt hợp đồng lao động hoặc chấm dứt hợp đồng làm việc;

- Chưa tìm được việc làm sau 15 ngày kể từ ngày đăng ký với cơ quan lao động.

Mức trợ cấp thất nghiệp hằng tháng bằng 60% mức bình quân tiền lương, tiền công tháng đóng BHTN của 6 tháng liền kề trước khi bị mất việc làm hoặc chấm dứt hợp đồng lao động hoặc chấm dứt hợp đồng làm việc theo quy định.

Thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp hằng tháng phụ thuộc vào thời gian làm việc có đóng BHTN của người lao động. Theo đó, người lao động được hưởng trợ cấp thất nghiệp 3 tháng nếu đã đóng BHTN từ đủ 12 tháng đến dưới 36 tháng; được hưởng trợ cấp thất nghiệp 6 tháng nếu đã đóng BHTN từ đủ 36 tháng đến dưới 72 tháng; được hưởng trợ cấp thất nghiệp 9 tháng nếu đã đóng BHTN từ đủ 72 tháng đến dưới 144 tháng; được hưởng trợ cấp thất nghiệp 12 tháng nếu đã đóng BHTN từ đủ 144 tháng trở lên.

Thời điểm hưởng trợ cấp thất nghiệp tính từ ngày thứ 16 (mười sáu) kể từ ngày đăng ký với cơ quan lao động khi bị mất việc làm, chấm dứt hợp đồng làm việc hoặc hợp đồng lao động theo quy định.

Quy định là như vậy, song, trên thực tế, người lao động khi mất việc làm hoặc chấm dứt hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc vẫn chậm được nhận trợ cấp thất nghiệp mà nguyên nhân nằm ở cả người lao động, người sử dụng lao động và các cơ quan hữu trách. Đó là việc chậm đóng BHTN của người sử dụng lao động dẫn đến việc cơ quan bảo hiểm xã hội (BHXH) không thể chốt được sổ BHXH đến thời điểm người lao động bị mất việc làm hoặc chấm dứt hợp đồng lao động hoặc chấm dứt hợp đồng làm việc. Như vậy, người lao động không thể xuất trình sổ bảo hiểm xã hội kịp thời cho Trung tâm giới thiệu việc làm thuộc Sở Lao động Thương binh & Xã hội để thẩm định hồ sơ và trình Giám đốc Sở xem xét, quyết định. Điều này ảnh hưởng rất lớn đến quyền lợi của người tham gia BHTN, họ sẽ bị thiệt thòi khi bị mất việc làm, chưa có ngay tiền lương để trang trải cuộc sống, bên cạnh đó họ không được tư vấn, giới thiệu việc làm một cách kịp thời và có thể bị mất cơ hội được hỗ trợ tìm việc làm hoặc hỗ trợ học nghề, kể cả quyền lợi về bảo hiểm y tế cũng sẽ không được hưởng vì cơ quan BHXH không thể cấp thẻ BHYT khi chưa có quyết định hưởng trợ cấp thất nghiệp từ Sở Lao động – Thương binh & Xã hội. Nếu người sử dụng lao động chậm nộp một quý, 6 tháng thậm chí là cả năm thì quyền lợi của người lao động sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng hơn vì cơ quan BHXH không thể chốt sổ BHXH để giải quyết trợ cấp được.

Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Gia Lai đã có trên 4 vạn người lao động tham gia BHTN, do đó việc chuẩn bị tốt các điều kiện cần thiết để thực hiện giải quyết trợ cấp thất nghiệp cho người lao động đã được lãnh đạo địa phương hết sức quan tâm, trước hết là việc thành lập Phòng Bảo hiểm thất nghiệp thuộc Trung tâm Giới thiệu việc làm và bổ sung chức năng, nhiệm vụ cho Trung tâm Giới thiệu việc làm giúp Sở Lao động – Thương binh & Xã hội thực hiện nhiệm vụ BHTN trên địa bàn tỉnh (Quyết định số 863/QĐ-UBND ngày 24/12/2009 của UBND tỉnh Gia Lai).

Cơ quan BHXH tỉnh tổ chức thực hiện việc chốt sổ BHXH nhanh chóng, kịp thời để người lao động sớm hoàn tất hồ sơ đề nghị hưởng trợ cấp đúng thời hạn, mặt khác cơ quan BHXH phối hợp và hỗ trợ tích cực việc cung cấp thông tin về quá trình đóng BHTN của người lao động giúp cho Sở Lao động – Thương binh & Xã hội có thể chủ động trong việc tính toán và ra quyết định trợ cấp thất nghiệp. Khi đã có quyết định hưởng trợ cấp, người lao động có thể đến cơ quan BHXH huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh – nơi đăng ký nhận trợ cấp thất nghiệp (trình sổ BHXH đã được chốt và quyết định hưởng trợ cấp) để được giải quyết trợ cấp theo quy định.

Công tác thông tin, tuyên truyền về các chính sách, chế độ BHXH, BHYT và bảo hiểm thất nghiệp được tăng cường trên các phương tiện thông tin đại chúng giúp người lao động nắm bắt đẩy đủ hơn về quyền lợi, trách nhiệm trong việc tham gia BHTN cũng như trách nhiệm của người sử dụng lao động và các cơ quan hữu trách trong việc thực hiện chính sách BHTN để họ có thể can thiệp với các cơ quan chức năng liên quan bảo vệ hoặc tự bảo vệ quyền lợi của mình.

Người sử dụng lao động phải thực hiện việc đóng BHTN cho người lao động đúng, đủ, kịp thời và tích cực phối hợp với cơ quan BHXH, cung cấp hồ sơ, thông tin về người lao động để cơ quan BHXH có đầy đủ cơ sở chốt sổ BHXH cho người lao động. Đối với các trường hợp người sử dụng lao động nợ đọng dây dưa, chậm nộp tiền BHTN thì các cơ quan chức năng nhất là cơ quan thanh tra lao động địa phương phải vào cuộc quyết liệt hơn để bảo vệ quyền lợi cho người lao động, vì áp lực của người lao động đòi BHTN đối với các đơn vị sử dụng lao động là rất lớn.

Sự chỉ đạo quyết liệt của các cấp ủy đảng, chính quyền; sự phối hợp chặt chẽ, đồng bộ giữa cơ quan Lao động và cơ quan BHXH trong việc tổ chức thực hiện chế độ bảo hiểm thất nghiệp, tạo thuận lợi để người lao động tham gia BHTN được thụ hưởng đầy đủ, kịp thời trợ cấp thất nghiệp, góp phần đảm bảo trật tự an toàn xã hội trên địa bàn.