Cả nước hiện vẫn còn 35% dân số chưa tham gia Bảo hiểm y tế trong đó có cả các nhóm đối tượng phải tham gia bắt buộc. Và sự thiếu đồng bộ từ quá trình thực hiện đang đẩy nhóm đối tượng dễ bị tổn thương trong xã hội vào “bẫy nghèo”.
 
Phân tích của Vụ Bảo hiểm Y tế cho thấy, số người tham gia Bảo hiểm y tế (BHYT) tự nguyện hiện nay còn rất thấp, đa số người tham gia BHYT là những người mắc bệnh mãn tính, bệnh có chi phí điều trị cao… Đây là hệ quả của chất lượng khám chữa bệnh chưa đáp ứng nhu cầu của nhân dân; hệ thống y tế cơ sở chưa đáp ứng đủ điều kiện khám chữa bệnh; vướng mắc trong thanh toán chi phí khám chữa bệnh; việc chỉ đạo không đồng bộ, không thống nhất giữa Bộ Y tế và BHXH về một số vấn đề sử dụng thẻ, giấy chuyển viện, đấu thầu thuốc… nên bệnh viện lúng túng, bị động trong tổ chức thực hiện dẫn đến người dân phàn nàn, thiếu tin tưởng vào chính sách.

Hiện có tới 35% dân số chưa tham gia BHYT. Trong đó, hơn 50% người lao động đang làm việc tại các doanh nghiệp không được chủ doanh nghiệp mua Bảo hiểm y tế. Đây chủ yếu là những doanh nghiệp tư nhân, chủ doanh nghiệp đã lợi dụng sự lỏng lẻo trong công tác quản lý của các cấp ngành liên quan để trốn thuế, không đóng BHYT cho người lao động. Mặt khác người lao động trong các đơn vị này còn thiếu sự hiểu biết về quyền lợi của chính bản thân hoặc sợ ảnh hưởng tới công việc nên không dám đấu tranh để đòi quyền lợi chính đáng cho mình.

Những hệ luỵ này đang đẩy người lao động vào bẫy của sự nghèo túng lúc ốm đau, bệnh tật.

Sự thiếu thống nhất trong việc triển khai đang gây vướng mắc cho việc thực hiện BHYT toàn dân. Theo lộ trình của Luật BHYT từ ngày 01/01/2012 đối tượng thuộc hộ gia đình là nông nghiệp, ngư nghiệp, lâm nghiệp, diêm nghiệp có mức sống trung bình sẽ được Ngân sách nhà nước hỗ trợ tối thiểu 30% mức đống BHYT. Tuy nhiên, đến 31/12/2011 Bộ Lao động Thương binh và Xã hội vẫn chưa trình ban hành tiêu chí xác định hộ gia đình có mức sống trung bình và quy trình rà soát đối tượng nên đến nay vẫn chưa có đủ điều kiện để triển khai BHYT cho đối tượng này.

Cùng với hai nhóm đối tượng trên, là nhóm thuộc diện cận nghèo không đủ điều kiện tham gia BHYT. Nhà nước đã có chính sách hỗ trợ 50% mức đóng BHYT cho đối tượng thuộc diện này nhưng đến nay nhiều địa phương chỉ tập trung bình xét danh sách hộ nghèo mà “quên” lập danh sách hộ cận nghèo.

Khu vực có tỷ lệ bao phủ BHYT thấp nhất cả nước hiện nay là vùng Đồng bằng Sông Cửu Long. Dù các đối tượng thuộc diện hộ cận nghèo được nhà nước hỗ trợ 50% mức đóng BHYT, Ngân hàng thế giới tài trợ thêm 30%, người dân chỉ phải đóng 20% chi phí khi mua BHYT nhưng hiện nay độ bao phủ của BHYT tại đây chưa đến 50% dân số

Để tạo được sự đồng thuận của người dân khi tham gia BHYT, Bộ Y tế đang vạch kế hoạch sửa đổi Luật BHYT trong thời gian sắp tới ở các điểm then chốt như: Cải cách về thủ tục, điều kiện khám chữa bệnh; giảm quá tải ở các bệnh viện tuyến trên bằng hệ thống bệnh viện vệ tinh và đề án Bác sĩ gia đình và Bác sĩ đa khoa thực hành.

Tại Hội nghị “Tổng kết, đánh giá 3 năm thực hiện Luật BHYT và định hướng sửa đổi, bổ sung một số điều chỉnh của Luật” Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến cho biết, sắp tới sẽ có thông tư về phân tuyến và vượt tuyến, nâng cao chất lượng khám chữa bệnh BHYT. Các bệnh viện tuyến dưới phải đảm bảo trình độ chuyên môn và tuyến trên không ngừng nâng cao nghiệp vụ để xứng đáng là bệnh viện loại I, phục vụ tốt nhất cho người bệnh.