Rầm rộ các DN bị kiện vì nợ BHXH

Gần đây, trên các phương tiện thông tin đại chúng dày đặc tin bài về tình trạng nợ đọng BHXH của các DN và việc họ bị khởi kiện ra Tòa ở nhiều tỉnh, thành, nhất là các thành phố lớn như Hà Nội, Tp. Hồ Chí Minh, Bình Dương…

Theo Thanh tra Sở LĐ - TB&XH TP. Hồ Chí Minh, trong năm 2011 đơn vị này đã ban hành 136 quyết định xử phạt hành chính về BHXH, xử lý 700 doanh nghiệp nợ BHXH với số tiền trên 121 tỷ đồng. Tại Khánh Hòa, BHXH tỉnh chuẩn bị khởi kiện 172 DN nợ BHXH trên toàn tỉnh với số tiền khoảng 36 tỷ đồng. Còn tại Hà Nội từ đầu năm đến nay đã có hàng chục vụ đưa DN ra hầu Tòa để đòi tiền nợ BHXH với số tiền nhiều tỷ đồng. Trong 6 tháng đầu năm 2012, BHXH TP. Hà Nội đã thực hiện kiểm tra về mặt nghiệp vụ đối với các đơn vị trực thuộc và tiến hành kiểm tra tại 74 đơn vị sử dụng lao động về việc thực hiện Luật BHXH, Luật BHYT; BHXH thành phố đã tiến hành khởi kiện 11 đơn vị sử dụng lao động trên địa bàn với tổng số tiền nợ là hơn 7 tỷ đồng, đã thu hồi được hơn 3 tỷ đồng.

 
Trục lợi BHXH và tiêu cực trong quản lý

Theo BHXH Việt Nam, hiện tượng làm sai lệch một số nội dung hồ sơ BHXH, đặc biệt là nội dung về thời gian đóng BHXH xảy ra ở hầu hết các địa phương với số lượng không nhỏ như Hải Phòng 400 hồ sơ, Thanh Hóa hơn 200 hồ sơ, Thái Bình hơn 300 hồ sơ, Lào Cai gần 500 hồ sơ… Hiện tượng lập khống hồ sơ làm căn cứ hưởng BHXH đã xảy ra ở nhiều địa phương và có xu  hướng gia tăng nhanh. Riêng Thái Bình, BHXH tỉnh đã phát hiện hơn 5.000 hồ sơ loại này thường được gọi là trường hợp “gửi đóng BHXH”. Do tính nghiêm trọng của hiện tượng gửi đóng BHXH mà ngày 17-5-2012 vừa qua BHXH Việt Nam đã có công văn đề nghị cơ quan quản lý nhà nước cho ý kiến để giải quyết trường hợp này.

Mới đây, ngày 27-5-2012, Công an tỉnh Phú Thọ đã phát hiện và ra quyết định khởi tố đường dây làm giả 43 hồ sơ hưởng chế độ hưu trí hàng tháng (làm giả toàn bộ) để chiếm đoạt gần 1 tỷ đồng tiền BHXH. Trước đó, Thanh tra Chính phủ sau khi thực hiện thanh tra trên diện rộng việc sử dụng quỹ BHXH tại 11 tỉnh thành (trong đó có Hà Nội, Bắc Kạn, Hà Nam, Thừa Thiên - Huế…) phát hiện có nhiều hiện tượng sai phạm. Ngoài ra, hiện tượng cán bộ BHXH tiếp tay cho những đối tượng khác trục lợi từ quỹ khám chữa bệnh BHXH qua việc giám định không đúng đã xảy ra tương đối phổ biến ở nhiều địa phương, trong đó có trường hợp giám định sai cho hàng trăm trường hợp.

Phải tội phạm hóa hành vi vi phạm BHXH

Thực tế này cho thấy, nhiều cá nhân, DN tỏ ra ngày càng “nhờn”, tìm mọi cách để lách luật, trục lợi từ những kẽ hở của pháp luật. Theo các chuyên gia, nguyên nhân chính là do các chế tài xử phạt hành vi trốn đóng bảo hiểm, trục lợi bảo hiểm còn nhẹ, không đủ sức răn đe. Hiện nay, trong BLHS Việt Nam không có điều luật và tội danh riêng cho các tội phạm trong lĩnh vực BHXH; còn trong các văn bản luật như Luật BHXH và Luật BHYT tuy có quy định về các hành vi vi phạm và có quy định có thể cho phép truy cứu trách nhiệm hình sự nhưng cũng không có quy định cụ thể về các tội phạm này.

Theo GS.TS Nguyễn Ngọc Hòa, Phó Hiệu trưởng trường Đại học Luật Hà Nội, để có thể truy cứu trách nhiệm hình sự về các tội phạm thuộc lĩnh vực BHXH theo sự cho phép của Luật BHXH và Luật BHYT đòi hỏi phải có tội danh tương ứng trong BLHS. Nhưng trong BLHS hiện nay không có đủ các tội danh tương ứng với các hành vi vi phạm pháp luật này để có thể truy cứu trách nhiệm hình sự. Vì vậy, bên cạnh những biện pháp cần thiết để phòng ngừa các hành vi vi phạm trong lĩnh vực BHXH thì đã đến lúc phải hoàn thiện các quy định về pháp luật hình sự trong lĩnh vực này để đấu tranh ngăn chặn.