Luật Thanh tra năm 2022 có hiệu lực từ ngày 01 tháng 7 năm 2023 đã cơ bản khắc phục được những hạn chế còn tồn tại của Luật Thanh tra năm 2010, đồng thời cụ thể hóa quan điểm của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Đặc biệt, Chỉ thị số 04-CT/TW ngày 02 tháng 6 năm 2021 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với việc thu hồi tài sản bị thất thoát, chiếm đoạt trong các vụ án tham nhũng, kinh tế hiện nay đang đặt ra yêu cầu đối với ngành Thanh tra phải thực hiện hiệu quả chức năng, nhiệm vụ về thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần kiểm soát quyền lực Nhà nước, bảo vệ quyền con người, quyền công dân theo tinh thần Hiến pháp năm 2013.

Để thể chế hoá các quan điểm chỉ đạo trên, nhiều chế định đã được quy định cụ thể trong Luật Thanh tra và các văn bản liên quan khác, đặc biệt là việc ban hành và thực hiện kết luận thanh tra. Trong đó, việc công khai kết luận thanh tra đã có những quy định mới giúp cho các cơ quan, tổ chức, báo chí, công dân tiếp cận dễ dàng hơn so với Luật Thanh tra năm 2010.

Theo Khoản 2, Điều 79 Luật Thanh tra 2022 được hướng dẫn bởi Điều 48 Nghị định số 43/2023/NĐ-CP ngày 30/6/2023 của Chính phủ quy định “Kết luận thanh tra phải được công khai toàn văn, trừ những nội dung trong kết luận thanh tra thuộc bí mật Nhà nước, bí mật ngân hàng, bí mật kinh doanh theo quy định của pháp luật không được công khai”. Như vậy, các kết luận thanh tra phải được công khai toàn văn, để khắc phục việc một số kết luận thanh tra chỉ công khai tóm tắt nội dung kết luận thanh tra như quy định trước đây tại Luật Thanh tra 2010: “Kết luận thanh tra phải được công khai, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác”.

Do đặc thù của hoạt động thanh tra đánh giá việc chấp hành pháp luật của đối tượng thanh tra là các cơ quan, tổ chức, cá nhân nên tuỳ từng nội dung công khai mà phạm vi, đối tượng được quy định cụ thể. Trong việc công khai kết luận thanh tra, trừ trường hợp những nội dung trong kết luận thanh tra thuộc bí mật nhà nước, bí mật ngân hàng, bí mật kinh doanh theo quy định của pháp luật, bí mật nhà nước của Đảng thì không được công khai, mà chỉ công bố với đối tượng thanh tra để biết và thực hiện kết luận thanh tra. Thủ tướng Chính phủ có quy định cụ thể về Danh mục Bí mật nhà nước theo từng lĩnh vực.

Chậm nhất là 10 ngày kể từ ngày ký ban hành kết luận thanh tra, người ra quyết định thanh tra có trách nhiệm đăng tải công khai kết luận thanh tra trên cổng thông tin điện tử của cơ quan thanh tra hoặc cơ quan quản lý nhà nước cùng cấp trong thời gian ít nhất 15 ngày liên tục; bên cạnh đó, người ra kết luận thanh tra lựa chọn ít nhất một trong các hình thức công khai kết luận thanh tra như: Công bố tại cuộc họp với thành phần gồm người ra quyết định thanh tra hoặc người được ủy quyền, đại diện Đoàn thanh tra, đối tượng thanh tra, cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan. Thông báo trên phương tiện thông tin đại chúng (bao gồm báo in, báo nói, báo hình, báo điện tử); thời gian thông báo trên báo in, báo nói, báo hình ít nhất là 02 lần liên tục và trên báo điện tử phải thực hiện ít nhất 15 ngày liên tục. Niêm yết kết luận thanh tra tại trụ sở làm việc của cơ quan, tổ chức là đối tượng thanh tra, thời gian niêm yết ít nhất là 15 ngày liên tục.

Có thể thấy rằng, việc công khai kết luận thanh tra theo Luật Thanh tra năm 2022 nhằm nâng cao chất lượng hoạt động thanh tra, bảo đảm giám sát hoạt động quản lý nhà nước, phòng chống tham nhũng, tiêu cực./.