Phó Tổng Giám đốc Trần Đình Liệu phát biểu tại Hội thảo ngày 23/5.

Bộ LĐTB&XH vừa đưa ra dự thảo “Nghị định đóng BHXH bắt buộc đối với người lao động là người nước ngoài làm việc tại Việt Nam” để lấy ý kiến góp ý.

Theo dự thảo, người lao động là công dân nước ngoài làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn, hợp đồng lao động xác định thời hạn, hợp đồng lao động theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn từ đủ 1 tháng trở lên sẽ phải đóng BHXH bắt buộc.

Các chế độ BHXH bắt buộc gồm ốm đau, thai sản, bệnh nghề nghiệp, tai nạn lao động, hưu trí, tử tuất. Tiền lương tháng tính đóng BHXH gồm: mức lương, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác theo quy định. Hàng tháng, người lao động nước ngoài sẽ đóng BHXH với mức đóng 8% lương vào quỹ hưu trí và tử tuất. Người sử dụng lao động nước ngoài phải đóng tối đa bằng 18% tháng lương trả cho người lao động, gồm: 3% vào quỹ ốm đau và thai sản; tối đa 1% vào quỹ tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp; 14% vào quỹ hưu trí và tử tuất.

Trường hợp người lao động không làm việc và không hưởng tiền lương từ 14 ngày làm việc trở lên trong tháng thì không được hưởng BHXH tháng đó. Thời gian này không được tính để hưởng BHXH, trừ trường hợp nghỉ việc hưởng chế độ thai sản.

Chế độ hưởng BHXH một lần áp dụng cho lao động hết hạn hợp đồng, không làm việc tiếp, lao động hưởng lương hưu, trợ cấp hàng tháng không còn cư trú tại Việt Nam nếu người đó có yêu cầu.

Khoản 2, Điều 2 Luật BHXH 2014 đã quy định: “NLĐ là công dân nước ngoài vào làm việc tại Việt Nam có giấy phép lao động hoặc chứng chỉ hành nghề hoặc giấy phép hành nghề do cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam cấp được tham gia BHXH bắt buộc theo quy định của Chính phủ”.

Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Trần Đình Liệu khẳng định, việc xây dựng Nghị định về thực hiện BHXH bắt buộc đối với NLĐ là công dân nước ngoài tại Việt Nam là cần thiết trong bối cảnh nước ta ngày càng hội nhập sâu rộng; phù hợp với thông lệ quốc tế và quy định của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO). BHXH bắt buộc đối với NLĐ nước ngoài đã được quy định cụ thể trong Luật BHXH 2014, nhằm đảm bảo bình đẳng, an sinh cho NLĐ nước ngoài tại Việt Nam; cũng như làm căn cứ trong các thoả thuận song phương, đa phương để quyền lợi, chế độ BHXH của NLĐ tại các nước được thực hiện thống nhất, tương đồng.

Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Trần Đình Liệu cũng cho biết, việc xây dựng Nghị định này đang gặp nhiều vướng mắc như việc thống nhất mức đóng, mức hưởng chế độ BHXH giữa các nước; liên thông dữ liệu giữa các quốc gia; việc chuyển đổi tiền tệ; quy định về thuế…

Ông Trần Hải Nam- Phó Vụ trưởng Vụ BHXH (Bộ LĐ-TB&XH) cho biết, trong xu thế hội nhập, lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam đang tăng nhanh trong những năm qua, từ 12.602 lao động nước ngoài năm 2004 đến nay đã tăng lên gần 84.000 người. Hầu hết NLĐ nước ngoài làm việc tại Việt Nam có trình độ, tay nghề cao; được cấp phép lao động. Vì vậy, việc nghiên cứu xây dựng, ban hành Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật BHXH về BHXH bắt buộc đối với NLĐ là công dân nước ngoài làm việc tại Việt Nam là cần thiết. Việc xây dựng nghị định ngoài việc bảo vệ quyền lợi cho NLĐ nước ngoài tại Việt Nam, còn nhằm bảo vệ quyền lợi NLĐ Việt Nam đang làm việc tại nước ngoài thông qua các Hiệp định song phương về BHXH. Có 3 vấn đề chính nhằm hoàn thiện nghị định, đó là: Đối tượng áp dụng, thực hiện các chế độ BHXH bắt buộc và tổ chức thực hiện chính sách.

Ông Điều Bá Được- Trưởng ban Thực hiện chính sách BHXH (BHXH Việt Nam) cũng cho biết, Nghị định này hàm chứa nhiều vấn đề không đơn giản trong triển khai thực hiện. Vì vậy, sự tiếp tục đóng góp của các vị đại biểu là hết sức hữu ích, giúp Nghị định khi chính thức ban hành sẽ đi vào đời sống xã hội thuận lợi hơn.

Các đại biểu là đại diện DN nước ngoài tham gia Hội thảo đóng góp nhiều ý kiến vào dự thảo Nghị định như: khó khăn liên quan đến việc thực hiện quá nhiều chế độ BHXH (5 chế độ), các hạn chế về ngôn ngữ, nhu cầu tham gia BHXH tại Việt Nam đối với NLĐ nước ngoài; Việt Nam cần có những hiệp định song phương về chính sách BHXH với các quốc gia khác để NLĐ nước ngoài làm việc tại Việt Nam không phải đóng BHXH hai lần ở cả hai nước,…

Ông Phạm Minh Huân- nguyên Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH nhận định, việc thực hiện BHXH bắt buộc với NLĐ nước ngoài là một xu thế chung, đáp ứng yêu cầu thực tiễn; tuy nhiên việc thực hiện sẽ không hề dễ dàng. Do vậy, muốn làm được việc này, theo ông Huân, điều kiện cần là quy định luật pháp của quốc gia- điều này đã được quy định cụ thể trong Luật BHXH của nước ta; còn điều kiện đủ là phải có những hiệp định song phương về BHXH giữa nước ta và nước sở tại của NLĐ, để có thể quy đổi, thực hiện chính sách BHXH một cách liên thông, tương đồng, bình đẳng. Đây là vấn đề tốn nhiều thời gian và công sức, nếu không làm được thì bản thân NLĐ sẽ không mặn mà tuân thủ, khiến cho việc thực hiện gặp rất nhiều khó khăn.

Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Trần Đình Liệu cũng nhấn mạnh, dự thảo Nghị định cần xây dựng trên cơ sở hiệp định song phương về BHXH giữa Việt Nam và các nước; trên cơ sở có đi có lại, bảo vệ quyền lợi NLĐ của cả hai nước. theo đó, NLĐ phải được đóng- hưởng theo mức lương ở nước sở tại; đảm bảo tính tương đồng về mức đóng, tỉ lệ hưởng, cộng nối thời gian công tác. Bên cạnh đó, dự thảo Nghị định cũng phải tính đến vấn đề pháp luật thuế, bảo vệ quyền con người...