Năm 2014, các cơ quan hành chính Nhà nước đã triển khai 7.596 cuộc thanh tra hành chính và 193.508 cuộc thanh tra, kiểm tra chuyên ngành. Qua đó phát hiện vi phạm 31.885 tỷ đồng, 4.717 ha đất; kiến nghị thu hồi ngân sách Nhà nước 27.109 tỷ đồng và 3.661 ha đất; xuất toán, loại khỏi giá trị quyết toán và đề nghị cấp có thẩm quyền xem xét xử lý 4.776 tỷ đồng, 1.056 ha đất; kiến nghị xử lý trách nhiệm đối với 1.688 tập thể, 2.989 cá nhân; chuyển cơ quan điều tra xử lý hình sự 61 vụ.

“Tuy nhiên, tình hình tham nhũng vẫn diễn ra phức tạp”, Tổng Thanh tra Chính phủ Huỳnh Phong Tranh báo cáo Quốc hội trong ngày đầu kỳ họp thứ 8 (20/10).

Tổng Thanh tra Chính phủ cũng cho biết, tình trạng sách nhiễu, vòi vĩnh, phiền hà ở một bộ phận công chức, viên chức Nhà nước vẫn diễn ra gây bức xúc đối với người dân và doanh nghiệp.

Tham nhũng trong khu vực công vẫn còn nghiêm trọng, diễn ra ở nhiều ngành, nhiều cấp, nhiều lĩnh vực, nhất là trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng; quản lý, sử dụng đất đai; quản lý, khai thác tài nguyên, khoáng sản và đầu tư công.

Một điều tra của Tổ chức Minh bạch Quốc tế năm 2013 về chỉ số cảm nhận tham nhũng đã xếp Việt Nam đứng thứ 116 trên tổng số 177 quốc gia và vùng lãnh thổ với điểm số 31/100, tăng 7 bậc so với năm 2012.

Không chỉ nghiêm trọng, mà theo Tổng Thanh tra Chính phủ: “Tham nhũng ngày càng tinh vi, khó phát hiện do các đối tượng tham nhũng thường có chức vụ, quyền hạn, có trình độ hiểu biết pháp luật, quan hệ rộng, liên kết với nhau thành các nhóm lợi ích. Tội phạm kinh tế, tham nhũng trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng, tín dụng, chứng khoán tiếp tục diễn biến phức tạp, gây thất thoát lớn tài sản của Nhà nước. Thiệt hại do tham nhũng gây ra đối với ngân sách Nhà nước, tài sản của nhân dân, doanh nghiệp rất lớn, nhưng giá trị tài sản thu hồi thấp”.

Trước đó, trong Báo cáo tình hình kinh tế-xã hội năm 2014 của Chính phủ, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cũng chỉ rõ: “Công tác phòng chống tham nhũng, lãng phí vẫn chưa đạt yêu cầu đề ra. Việc rà soát, sửa đổi, bổ sung chính sách pháp luật về phòng chống tham nhũng, lãng phí có mặt còn chậm. Việc thực hiện các giải pháp phòng chống tham nhũng tại nhiều cơ quan chưa hiệu quả. Một số vụ án xử lý chậm. Công tác kiểm tra thanh tra hiệu quả chưa cao. Tỷ lệ thu hồi tài sản tham nhũng còn thấp. Công tác giám định tư pháp còn bất cập. Lãng phí thời gian và nguồn lực trong xã hội còn lớn. Trách nhiệm tiếp công dân, giải quyết khiếu nại tố cáo của một số ngành, địa phương chưa được quan tâm đúng mức. Khiếu kiện liên quan đến đất đai vẫn còn nhiều”.

Đáng chú ý, báo cáo của Tổng Thanh tra Chính phủ lần này về phòng, chống tham nhũng có đánh giá về hiệu quả các biện pháp phòng, ngừa tham nhũng đã được thực hiện thời gian qua. Theo đó, giải pháp được đánh giá là có hiệu quả tích cực gồm: Cải cách hành chính; công khai, minh bạch trong hoạt động của cơ quan, tổ chức, đơn vị (nhất là trách nhiệm giải trình trong việc thực thi công vụ); xây dựng, thực hiện các chế độ, định mức, tiêu chuẩn và quy tắc ứng xử, quy tắc đạo đức nghề nghiệp.

2 giải pháp được đánh giá hiệu quả ở mức trung bình: Chuyển đổi vị trí công tác; xử lý trách nhiệm của người đứng đầu. 3 giải pháp nhiều ý kiến đánh giá hiệu quả thấp: Kê khai tài sản, thu nhập; đổi mới phương thức thanh toán và nộp lại quà tặng.

Để thực hiện nhiệm vụ năm 2015, Tổng Thanh tra Chính phủ nêu 10 công việc cần làm: Tiếp tục tuyên truyền, phổ biến Hiến pháp đến cán bộ, công chức, viên chức, nhân dân; rà soát, kịp thời đề xuất sửa đổi, bổ sung và ban hành mới các văn bản quy phạm pháp luật phù hợp với Hiến pháp.

Tăng cường phối hợp giữa các cơ quan cung cấp thông tin tham nhũng cho các cơ quan báo chí; sửa đổi các quy định của Bộ luật Hình sự liên quan đến tham nhũng theo hướng: Bổ sung một số tội danh về tham nhũng; quy định cụ thể điều kiện miễn hoặc giảm hình phạt đối với người có hành vi tham nhũng, nhưng chủ động khai báo, khắc phục hậu quả trước khi bị phát giác; nội luật hóa những quy định của Công ước Liên Hợp Quốc về chống tham nhũng phù hợp với điều kiện Việt Nam.

Tiến hành sơ kết, đánh giá, hoàn thiện hơn mô hình tổ chức, cơ chế hoạt động của các cơ quan chuyên trách về chống tham nhũng; tăng cường kiểm tra việc thực hiện kê khai tài sản.

Nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước trên tất cả các lĩnh vực, trong đó kiểm soát chặt chẽ cổ phần hóa các doanh nghiệp Nhà nước, việc thoái vốn đầu tư ngoài lĩnh vực kinh doanh chính của các tập đoàn kinh tế, tổng công ty Nhà nước, xử lý nợ xấu và hoạt động tín dụng.

Tổng Thanh tra cũng đề nghị cần phát huy mạnh mẽ vai trò của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể, các tổ chức xã hội, hiệp hội, đặc biệt là vai trò của các cơ quan thông tin, truyền thông và mỗi cán bộ, đảng viên, công dân trong phòng chống tham nhũng.