Phó Tổng Giám đốc Đỗ Văn Sinh chủ trì Hội thảo
 

Theo báo cáo của BHXH Việt Nam, thời gian qua, BHXH các tỉnh, thành phố đã có nhiều cố gắng triển khai đầy đủ các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn của BHXH Việt Nam để tổ chức thu, thu hồi nợ BHXH, BHYT với những biện pháp như: thành lập tổ thu nợ của BHXH tỉnh, huyện; tham mưu với cấp ủy đảng, chính quyền địa phương thành lập tổ công tác liên ngành tiến hành thanh tra, kiểm tra và khởi kiện các đơn vị nợ; phối hợp với các cơ quan chức năng xây dựng quy chế phối hợp trong việc đôn đốc thu, thu hồi nợ BHXH, BHYT; giao chỉ tiêu thu và gắn kết quả thu, thu hồi nợ làm tiêu chí bình xét thi đua cuối năm; đã thực hiện hạch toán kế toán số phải thu BHXH, BHYT; bước đầu thực hiện phân loại nợ theo thời gian và đề cập đến vấn đề xử lý nợ đối với trường hợp đơn vị mất tích, không còn giao dịch với cơ quan BHXH.

Tuy nhiên, tình trạng nợ BHXH, BHYT vẫn phổ biến, không chỉ nợ của các đơn vị khu vực kinh tế ngoài quốc doanh, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài mà bao gồm nợ của các đơn vị khu vực doanh nghiệp nhà nước, tập trung ở ngành giao thông, xây dựng và các tập đoàn đang thực hiện cơ cấu lại doanh nghiệp.

Theo số liệu báo cáo tổng hợp của 63 tỉnh, thành phố và BHXH Bộ Quốc phòng, BHXH Bộ Công an nhân dân, tính đến quý I/2014, tổng số nợ BHXH, BHYT là gần 11,2 nghìn tỷ đồng, chiếm 6,28% kế hoạch thu. Cụ thể số tiền nợ BHXH, BHYT của các doanh nghiệp là gần 8,9 nghìn tỷ đồng, chiếm 79,5 % tổng số nợ. Số tiền ngân sách nợ là gần 2,3 nghìn tỷ đồng, tăng 4,8% so với cùng kỳ năm trước. Đáng lưu ý, nợ của các doanh nghiệp ngừng hoạt động, chủ bỏ trốn đang gây khó khăn trong việc giải quyết chế độ cho người lao động. Theo báo cáo, nợ BHXH, BHYT của doanh nghiệp ngừng hoạt động là 613 tỷ đồng, chiếm 6,9% tổng số nợ; trong đó có 179 doanh nghiệp có chủ là người nước ngoài.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng nợ là do: cơ chế, chính sách chưa đầy đủ, hiện tại Luật BHXH, BHYT và các văn bản hướng dẫn Luật BHXH, BHYT chưa quy định cụ thể vấn đề quản lý nợ BHXH, BHYT; công tác thu hồi nợ còn mang tính thời điểm, chưa được các ngành các cấp quan tâm; chế tài chưa đủ mạnh, lãi xuất chậm đóng thấp; công tác thanh tra, xử lý vi phạm pháp luật về BHXH, BHYT của các cơ quan chức năng còn chưa thường xuyên, thiếu kiên quyết.

Đặc biệt, tổ chức BHXH chưa có chức năng thanh tra nên không phát hiện kịp thời những sai phạm về đóng BHXH, BHYT của các đơn vị tham gia BHXH. Mặt khác, khi phát hiện dấu hiệu vi phạm pháp luật về đóng BHXH, BHYT thì không được xử lý vi phạm hành chính mà kiến nghị các cơ quan chức năng để kiểm tra, thanh tra và xử phạt. Đây là hạn chế và là khó khăn đối với tổ chức BHXH trong việc thực hiện chính sách BHXH, BHYT.

Tại hội nghị, các đại biểu cũng đã chia sẻ các biện pháp thu hồi, xử lý nợ BHXH, BHYT như: hiệu quả từ công tác khởi kiện doanh nghiệp nợ của BHXH TP Hồ Chí Minh; đẩy mạnh hoạt động của đoàn thu nợ liên ngành của BHXH thành phố Hà Nội… Từ kinh nghiệm thực tiễn cho thấy, BHXH các tỉnh thành phố nên chủ động trong công tác đốc thu, phối hợp thanh, kiểm tra, kịp thời khởi kiện khi doanh nghiệp nợ ở mức vừa phải, còn khả năng trả nợ; phải hạn chế tối đa doanh nghiệp có số nợ lớn…

Việc giải quyết chế độ BHXH, BHTN cho người lao động tại các doanh nghiệp bỏ trốn nhận được nhiều sự quan tâm của các đại biểu. Hiện nay, BHXH các tỉnh, thành phố đang giải quyết chế độ theo đúng thời gian chốt đóng ghi trên sổ BHXH của người lao động. Tuy nhiên một số ý kiến cho rằng, giải quyết như vậy khó đảm bảo quyền lợi cho người lao động.

Vấn đề xử lý, khoanh nợ, tính lãi chậm đóng của các doanh nghiệp bỏ trốn trên thực tế cũng rất phức tạp, chưa có biện pháp cụ thể. Nhiều đại biểu bày tỏ quan điểm cần xây dựng một giải pháp mang tính khoa học, chặt chẽ hơn; Luật Kinh doanh, Luật Hình sự, Luật BHXH cần phải có quy định ngăn chặn triệt để tình trạng doanh nghiệp bỏ trốn, trốn đóng BHXH; các quy định rằng buộc trách nhiệm của doanh nghiệp phải chặt chẽ hơn, chế tài xử phạt phải mạnh hơn.

Trên cơ sở các ý kiến phát biểu tại hội thảo, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Đỗ Văn Sinh yêu cầu các Ban nghiệp vụ tiếp thu đầy đủ, sớm hoàn chỉnh báo cáo đánh giá tình hình nợ và kiến nghị đề xuất xử lý nợ BHXH, BHYT; cập nhật lại số nợ BHXH, BHYT mới nhất; rà soát lại các quy định, chế tài pháp lý xử lý doanh nghiệp bỏ trốn, nêu rõ hướng đề xuất giải quyết chế độ BHXH, BHYT cho người lao động tại các doanh nghiệp này… Báo cáo này sẽ được gửi xin ý kiến các Bộ, ngành trước khi trước khi trình Chính phủ. Phó Tổng Giám đôc Đỗ Văn Sinh cũng mong rằng, các Bộ, ngành sẽ chủ động cho ý kiến, đề xuất cụ thể vào báo cáo khi BHXH Việt Nam xin ý kiến, qua đó nhanh chóng trình Chính phủ, sớm đưa ra phương án giải quyết cụ thể, bảo đảm tối đa quyền lợi cho người lao động./.